Evet belki bir Elon Musk'a sahip değiliz. Sohbetlerimizde futbol, siyaset ve sosyal medya dedikoduları var. Ancak kısır tartışmaların dışına çıkan gençler de var ve Türkiye'ye umut veriyorlar. İstanbul Teknik Üniversitesi makina ve inşaat fakültesinde çift anadalda eğitimine devam eden Dilara Dayıoğlu ile sohbet ediyorum. Girişimci olma hayalinden, Tanıtım- Tasarım ve Sponsorluk Ekibi Lideri olduğu Mars keşif robotundan ve Rover Takımı arkadaşlarından söz ediyor.
MİNİK PAPATYA HAMDİYE
Limak Vakfı'nın Türkiye'nin Mühendis Kızları Projesi'nde burs alan 106 kız öğrenciden biri Dilara. 2018 yılında Dilara'nın olanaklarına sahip olmayan kız çocuklarını düşündüm. Üstelik içlerinde sadece Dilara Dayıoğlu değil, Türkiye'nin aydınlık geleceğini temsil eden başka mühendis kızlar da var. Peki ya okuyamayan diğer genç kızlar veya okuma fırsatı bulamayan kadınlar... Dilara'daki yaşama sevinci, öğrenme tutkusu, dünyada olup biteni öğrenmeye merakı sınırsız. Mars keşif robotunu yapan İTÜ Robotik Kulübü'nde farklı fakültelerden kız erkek öğrenciler bir takımın parçası olmayı ve ortak akılla proje üretmeyi öğreniyorlar. Köy ilkokulunda Cumhuriyet Bayramı'nı kutlarken sarı saçlarıyla öğretmeninin ona papatya kıyafeti yaptığı yedi yaşındaki Hamdiye geldi aklıma. Jandarma gelecek korkusuyla okula gönderilen küçük Hamdiye'yi düşündüm. 1950'li yılların ortası yeşillikler içindeki Rize'nin Pazar ilçesinin Bagenli (Yeniköy) köyünden sekiz yaşındaki Hamdiye, biri henüz bebek üç kardeşi ve annesiyle üç günde İzmir'e ulaştı. Annesi beşinci çocuğuna hamileydi. İzmir'de ev bulana kadar otellerde ve akrabalarının yanında kaldı. Hamdiye üç kardeşine, arada babasının fırınına bakarken heyecan içinde geldiği İzmir'de bir türlü ilkokula kayıt olamadı. Aradan bir yıl geçti. Komşunun çocuklarının okula gidişini gözleyen Hamdiye okula kendisi kayıt oldu. Komşusu sahip çıktı ona. Okulda özellikle matematikte sivrildi. Okul önlüğünü ütülü görünsün diye yatağının altına gizledi. Matematik tutkunu Hamdiye'yi ailesi okutmadı. 15 yaşında gelin oldu. Üç çocuğunu bir gün bile ütüsüz kıyafetle okula göndermedi. Hamdiye benim güzel annem!
SİVAS ÖĞRETMEN LİSESİ'NDEN İTÜ'YE
İşte bu karışık duygularla dinliyorum Dilara'yı. Sivas Öğretmen Lisesi mezunu Dilara ve gezegenlerin ve gök cisimlerinin yüzeyinde araştırma amaçlı keşif araçları tasarlayan takım arkadaşlarıyla buluşmak için İTÜ Maslak Kampüsü'ne gittim. İTÜ Kültür Sanat Birliği binasında duygulanıyor, yıllar önce İTÜ Oyuncuları olarak kurduğumuz Küçük Sahne önünde gözlerim doluveriyor. O kadar çok emeğimiz ve anımız var ki o Küçük Sahne'de. Geceleri tiyatro oyununun provalarında sabahladığımız, Kültür Sanat Birliği'nde ortalık pek parlak değil. Rektör hocamız Robotik Kulübü ile diğer kulüplerin mekan sorunlarını çözer diye düşünüyorum. Çünkü orası benim gibi binlerce öğrencinin uzun süreli dostluklar kurduğu ve en önemlisi gönüllü katıldığı mekanlar. Birinci sınıf bir çözümü hak ediyor. Türkiye'nin ilk televizyon yayınının, devre tasarımının yapıldığı okula değer. Etiler Anadolu Lisesi öğrencilerinin Kanada'da robot yarışmasına katılmasını sağlayan Türk Telekom'un teknoparkta olduğu gibi çözüm için burada da ilk adımı atarsa arkasının geleceğini düşünüyorum.
KRİZ ÇÖZMEYİ ÖĞRENİYOR
Dönelim Dilara'ya. Ekipte yer almanın getirdiği avantajları şöyle anlatıyor: "En başta takıma girme amacım ikinci bölümüm olan makina mühendisliğine dair elle tutulur bilgilere sahip olabilmekti. Teknik altyapım olmadığı için takımdaki sponsorluk ekibine girersem hem insan ilişkilerim açısından faydalı olabileceğimi hem de aynı mekanik kısımla ilgilenebileceğimi düşündüm. Zamanla sponsorluk ekibinde yükseldim ve şu an ekip liderliği konumundayım. Hem insan ilişkileri, hem finansal konular hem de teknik anlamda kendimi geliştirdiğimi düşünüyorum. Düşüncelerin bir sınırının olmadığını ve imkân bulunduğu sürece yapılamayacak bir şeyin olmadığını anladım. Takımın bana kattığı en önemli şeyler ise zaman yönetimi ve kriz yönetimi oldu. Yapılan her işte olduğu gibi bizim aracımızda da hiç ummadık yerlerden sorun çıkabiliyor. Her şey belli bir tarihe yetiştirilmek zorunda olduğu için kriz de o andan itibaren başlıyor. Gerek mekanik gerek insan yönetimi konusunda en büyük tecrübenin kriz zamanlarında edinildiğini düşünüyorum."
GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYOR
İyi bir şirkette çalışmak isteyen Dilara'nın hayali bu ekibe katıldıktan sonra değişmiş, "Okulu bitirdikten sonra iki anadalımla da alakalı işler yapmak istiyorum. Bu enerji sektörü de olabilir, kendi ilerlemek istediğim bir alanda start-up da olabilir. İnsan yeni bir şeyler üretmeyi, isteği doğrultusunda kendini geliştirmeyi hedefliyor. Ancak bunun için her zaman uygun ortam bulunamıyor. Önceden iyi bir firmada iyi bir konumda olmak isterken, şimdi kendi yarattığım koşullarda ve kendi istediğim alanda kariyerime devam etmek istiyorum. Her ne kadar başarısız olma ihtimalim olsa da bu tarz projelerde bulununca ve başarıya ulaşınca aslında isteğim beni o kadar da korkutmuyor" diye hayallerini anlatıyor.
FARKLI TASARIMLI MARS ROBOTU
Rover, gezegenlerin veya diğer gök cisimlerinin yüzeyinde gerekli görevleri yerine getirebilmesi için tasarlanmış uzay araştırma aracı. Bir tür insansız kara aracı sınıfına giren rover'lar, robotik kollar, hareket sistemleri, yüksek çözünürlüklü kameralar ve sensörler kullanarak daha önceden belirlenen görevi yerine getiriyorlar. Günümüzde rover'lar, Mars ve Ay yüzeyinde aktif kullanılıyor. İTÜ Rover Takımı önceki yıldan deneyimli. Tekerleğin çıkarabileceği sorunu görüp 45 derecelik eğimde bile görev yapacak aracın mekanik tasarımında Rover Takımı Mekanik Ekip Üyesi Makina Mühendisliği öğrencisi Bartu Demirci'nin imzası var. Trabzon Milli Piyango Anadolu Lisesi mezunu Bartu tasarımın farkını heyecanla anlatıyor: "Palet her koşulda çok daha iyi tutunuyor. Arka arkaya 4 palet kırılmadan asla yolda kalmıyor. Üstelik normal paletlerden oldukça hafif ama dayanıklı bir tasarıma sahip olduk. Hız konusunda verilen görevleri de aksatmıyor."
ABD'DEKİ YARIŞA HAZIRLANILIYOR
Takım kimyasını oluşturan Uzay Mühendisliği öğrencisi Rover Takımı Lideri Bahadır Onur Güdürü de takımı oluştururken deneyimli elemanlarla yeniler arasında denge oluşturmaya dikkat ettiklerini belirtiyor. Deneyimin sorun çıktığında veya hazırlıkların eksiksiz yapılmasında önemli olduğunun altını çiziyor. Güdürü, Rover Takımı'nın sadece aracı tasarlamakla kalmayacağını ve verilen görevler arasında bazı önemli bilimsel deneyler olduğunu da söylüyor. Takım ABD'de düzenlenen URC (University Rover Challenge) yarışmasına uzun süredir hazırlanıyor.
KUSURSUZ OLMAYA ODAKLANILIYOR
Elektronik Ekip Lideri Elektronik Mühendisliği öğrencisi Yasin Yağın ve Mekanik Ekip Lideri Makine Mühendisliği öğrencisi Sami Korkmaz rover'ın görevini yerine getirmesi için çalışıyorlar. Tüm görevleri eksiksiz yapmaya odaklı takımın tüm parçaları kusursuz çalışarak sonuç alabileceğinin farkında. İTÜ adına ABD'de Utah'ta düzenlenen URC (University Rover Challenge) etkinliğinde yarışacak üyelerin deneyimlerini artırmayı hedefliyorlar.
BİLİM EKİBİ ÖRNEKLER TOPLAYACAK
Rover Takımı'nın Bilim Ekibi üyeleri Gizem Gül Altekin ve Ömer Kerim Büyükuslu Mars yüzeyindeki araştırma istasyonuna bilimsel araştırma örneklerinin eksiksiz toplanmasından ve analiz edilmesinden sorumlu. Yani Rover aracı sadece belli yerlere uğramıyor. Bilim Ekibi laboratuvarda incelemek üzere Mars yüzeyinden çeşitli kesitler alacak.
SUALTI ARACI DA TASARLIYORLAR
İTÜ Robotik Kulübü öğrencileri ROV yani sualtı robotu da tasarlıyor. Daha önce çeşitli etkinliklerde kulübü temsil eden ROV Ekibi birbirlerini destekliyor. ROV Takım Menejeri Bedir Acar, Yazılım Ekip Lideri Enes Demirağ, yine ROV Takımı üyesi Ege Saygılı İTÜ Robotik Kulübü'nün büyük emek veren öğrencileri.