5G'yi anlatmak teknolojiden sorumlu yazarın boynunun borcudur. Londra'da Huawei tarafından düzenlenen Küresel Mobil Genişbant Zirvesi'nde Çin'den Kanada'ya Japonya'dan Londra'ya dünyanın her yerinden operatörlerin tepe yöneticileri 5G geçiş senaryolarını konuşmak üzere toplandı. Kafanızı çok teknik bilgilerle doldurmak yerine, 5G sayesinde VR gözlükle sanal dünyaya gecikmesiz bakan mini futbol sahasındaki kaleciliğimi paylaşacağım. Anlayacağınız, sanal bir futbol oyununun animasyon karakterlerini anlık olarak canlandırdık, deneyimledik.
Yani şutu atan ve tutan, aslında televizyonda anlık olarak yayınlanan bir animasyon karakterlerini canlandırıyordu. Tek tek anlatalım. Önce gecikmesiz ne demek ondan başlayalım. Yayında gecikme olursa, top geçtikten sonra yalandan atlayan kaleciye dönerdik.
Oysa gerçekte topu futbolcu dürttükten sonra topun şiddetini ve yönünü 1 milisaniye gecikmeyle yani gecikmesiz görebiliyorsanız topu yakalıyorsunuz. Gecikmesiz gelen görüntü sayesinde atılan şuta hem sanal hem gerçek ortamda hızlı refleks gösterip topu yakalıyorsunuz.
IŞINLANMA GERÇEKLEŞİYOR
Bu senaryoları sadece eğlence için oluşturduk. Gerçekte 5G ne işe yarayacak diyenlere ayrıntılarıyla açıklayalım. 2018'de birçok operatör başlangıç aşaması 5G (Pre 5G) altyapısının ilk testlerini yapacak. Üretimden sağlığa inşaattan lojistiğe 5G altyapısının ticari uygulamalarındaki gelişmeler heyecan verici. 5G iletişim altyapısı VR (Virtual Reality-Sanal Gerçeklik) gözlüğü takan kepçe operatörünün binlerce kilometre uzakta bir inşaatta hafriyat yapmasını veya bir doktorun binlerce kilometre uzaklıktaki bir hastanede ameliyat yapmasını sağlayacak.
Yani insanları ışınlayacak yapay sinir ağları diyebiliriz. Bedeniniz İstanbul'da VR gözlük takılan bir ofisteyken, kollarınız Van'da yollardaki karı temizleyen bir operatör olabilecek. Böylece eksi 40 derece soğukta veya 50 derece sıcakta çalışmak yerine robot kollarını oradaymış gibi kullanabileceksiniz.
İşte bu yapay sinir ağları gibi dünyayı kapsama alanına alacak 5G altyapısı konusunda operatörler 5 ile 10 yıllık yol haritasını açıkladı. Operatörlerin önemli bir bölümü başlangıç aşamasında 5G'yi test edecekleri kullanım senaryolarını hayata geçiriyor.
5G'DE TİCARİ ÖRNEKLER GELİYOR
2018 yılı pek çok operatör için 5G'nin ticari kullanım örneklerini hayata geçirecekleri yıl olacak. Huawei'nin 5G altyapısına destek verdiği Çin, Japonya, Kanada ve Avrupa'dan operatörler 2018 yılında gerçek şebekede testleri tamamlayacak ve ticari uygulamaları hayata geçirecek.
2018 yılında küresel spor organizasyonları, 2018 Kış Olimpiyatları, 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası'nda 5G altyapısı kullanılarak yayın yapılabilecek. Sürücüsüz otobüsler kullanılacak. Sporcuların performansını etkilemeden insansız hava araçları (drone) ile görüntüler anlık olarak izlenebilecek.
VR GÖZLÜKLÜ KALECİYE 5G REFLEKSİ
5G iletişim altyapısına en iyi örneklerden biri de futbol sahalarından. Minyatür bir futbol sahasında VR gözlük takan kaleci kaleye geçiyor. Şutu çekecek futbolcunun ayaklarında sensörler var. Topa dokunduğu anda futbol topunun hareketini VR gözlüklü kaleci sanal ortamda görüyor. Yani 1 milisaniye gecikme hızına sahip 5G altyapısı şut çekildiği anda kalecinin refleks göstermesini sağlıyor. Minyatür futbol sahasının üstünde yer alan dev ekranda kalecinin ve şutu çeken oyuncunun hareketleri anlık görülüyor. Kaleci topu yakaladığında kutlama havası yaşanıyor.
Bu durumu test etmek için kaleye geçtim. Önce üstünde sensörler olan eldivenleri taktım. Böylece seyirciler el hareketlerimi anlık olarak televizyonda görmeye başladı. Gözlüğü takınca kendimi bir anda FIFA 2017 oyunundaymış gibi hissettim.
5G sırt numarasına sahip futbolcu topa vurduğunda ben de anında topu yakalamaya çalıştım. VR gözlükte ayağında sensör olan oyuncuyu ben sanal ortamdaki oyunda Arsenal formasıyla gördüm. Seyirciler de onu televizyon ekranında gördü.
Yani aslında biz sanal oyunun gerçek kahramanı olduk. Ya da sanal bir futbol oyununun animasyon karakterlerini anlık olarak canlandırdık.
5G HIZINDA DEĞİŞEN MESLEKLER VE SÜREÇLER
Riskli mesleklerde iş yapma biçimleri de değişecek. Sürücüsüz araçlara vinçler, kepçeler, kar küreme araçları eklenecek. Operatörlerin, yüksek sıcaklıkta veya donduran soğukta çalışmasının önüne geçilecek. Örneğin binlerce kilometre uzaktaki çölde vinç operatörlüğü yapan sürücü İstanbul'da şirketin sanal gözlükle kumanda edilen merkezinde çalışacak. Yani ışınlanmış gibi robot kollarını, kendi kollarıymış gibi kullanabilecek. Gecikmesiz yani 1 milisaniye gecikme ile hareket etmek mümkün olacak. Kazalar öngörülebilecek. Akıllı otobanlarda kaza riski önceden öngörülerek sürücü uyarılacak. Hatta sürücüsüz araçsa yolcular uyarılacak veya güvenli bir şekilde araç durdurulacak.
1 MİLYAR İNEK AĞA BAĞLANACAK!
Küresel Mobil Genişbant Zirvesi'nde operatörlerin altını çizdiği önemli konulardan biri de 2020 yılında ağa bağlı sensör ve cihaz sayısının 34 milyarı bulacağı yönünde. Her gün 5.5 milyon yeni cihaz ağa bağlanıyor. İlginç örneklerden biri de ağa bağlı ineklerle ilgiydi. Çin'de bugün ağa bağlı ineklerin sayısının 1 milyon 260 bin olduğu söyleniyor. Bu ineklere bağlanan sensör ve vericilerin pil ömrü, kapsama alanı ve maliyeti konusunda önemli aşamalardan geçilecek. 5G altyapısıyla önümüzdeki 5 yılda 1 milyar inek yılda 10 dolar maliyetle ağa bağlanacak. Bu sayede ineklerin nerede otladıkları, günde kaç adım attığı, süt verimlilikleri anlık olarak takip edilecek. Hayvanların hastalıkları ve risklerini öngörme şansı da ortaya çıkacak.