Artık insanlar yaşamını yitirdiğinde sadece ismi değil, dijital izleri ve şöhreti de sevdiklerine yadigar kalacak. Çünkü günümüzde her anne baba çocuklarına ve akrabalarına sadece ev, araba ya da para mirası bırakmıyor. Dijital varlıklar da miras içine giriyor. Yani Instagram fotoğraflarınız, Facebook'taki beğenileriniz, yorumlarınız, Twitter'da paylaştığınız mesajlar miras olarak çocuklarınıza devrediliyor! Bu mirasa buluta yüklenmiş kişisel bilgiler, fotoğraf ve videolar da dahil olacak. Milyonlarca takipçisi olan Twitter, Facebook ve Instagram hesapları, ortak açılmış Facebook sayfaları, bulut hesaplar, yani aklınıza ne gelirse dijital mirasın bir parçası haline gelebilir. Tüm bu dijital varlıkları sevdiklerine bırakmak isteyenler için artık yeni sayfalar açılıyor. Çektiğiniz fotoğraflar, gezdiğiniz, dijital işaretler bıraktığınız noktalar hepsi kişisel izlerden bir parça oluşturuyor. Kullandığımız cihazlar sosyal ağlarda yaptığımız her hareket dijital izler bırakmamıza neden oluyor. Konuyla ilgili fikrini sorduğumuz Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya Bölümü öğretim görevlisi İsmail Hakkı Polat bakın neler diyor: "90'lı yıllardan bu yana adeta bir yaşam alanına dönüşen internet üzerinde kullanıcıların sahip oldukları e-posta, sosyal medya, blog, sunucu, bulut, vd. sanal hesaplar, cihazlarına indirdikleri kitap, dergi, müzik, film, oyun, uygulama gibi servisler ve hatta Bitcoin gibi sadece internette geçerli olan sanal paradan oluşan dijital varlıklar, insanlığı yepyeni sorunlarla karşı karşıya bıraktı. Sahiplerinin ölümlerinden sonra önceleri pek de dikkate alınmayan söz konusu varlıklar, internet kullanımının giderek yaygınlaşması ve kullanım alanlarının çeşitlenmesiyle birlikte özellikle mirasçılardan gelen talepler sonucu yerküremiz, 'dijital miras' kavramıyla tanıştı. Bu konuda öncelikle bu varlıkları barındıran sunucu ve hesapları sağlayan firmalar birbirinden farklı çeşitli düzenlemelere gitti. Kimileri mirasçı olduğunu kanıtlayanlara hesaplarını doğrudan açarken, kimileri ise bu konuda düzenlenmiş resmi bir vasiyet belgesi talep etmekte. Ancak kimileri de ölen kişinin 'dijital evraklarının' başkaları tarafından izinsiz karıştırılmasının gerek mahremiyetine saygı, gerekse mirasçılarda yaşatacağı duygusal hezeyan ve bunun başka kişilere yönelebileceği olası tepkiler nedeniyle mirasçıların taleplerini geri çevirmekte. Bunun dışında internet üzerinde satın alınan kimi dijital varlıkların dijital bir miras olup olmadığı da tartışmalı. Bu tür hizmetleri veren firmalar, kullanıcı sözleşmelerinde bunun bir sahiplik değil kulanım hakkı olduğunu ve miras kapsamında değerlendirilemeyeceğini iddia etmekteler. Bu konuda en popüler vaka olarak, birkaç yıl önce Bruce Willis'in Apple firmasının iTunes mağazasından indirdiği müzik parçalarından oluşan koleksiyonu, çocuklarına miras bırakmak istediğine Apple'dan aldığı ret yanıtı ve bunun üzerinde başlattığı hukuk mücadelesini verebiliriz. Kuşkusuz insanların zaman-mekan sınırlarının ötesinde tanışıp iletişim ve ilişki kurdukları ve hatta iş yapıp sanal nikah kyıdıkları İnternet ortamında, dijital miras olgusunun da firmaların ötesinde devletler bazında ele alınması ve küresel standartlarda düzenlemelerin hayata geçirilmesinin kaçınılmazlığı da, içinde bulunduğumuz zamanın ruhuna uygun bir durum."
E-POSTA ŞİFRELERİ VASİYETNAMEYE İŞLENMELİ
Bilişim hukuku uçmanı Avukat Gökhan Ahi: "Bir kişi öldüğünde, kural olarak maddi ve manevi tüm varlıkları yasal mirasçılarına geçer. Mirasçılık meselesi, Türk Medeni Kanunu'nda ayrıntılı olarak düzenlemiştir. Dijital varlıkların da diğer varlıklar gibi mirasçıya aynen geçmesinde yasal olarak bir engel bulunmamaktadır. Nitekim, değeri yüksek bir alan adına ve reklam getirisi yüksek bir internet sitesine sahip bir kişi öldüğünde, bütün bu hesapları idare eden e-posta hesabının şifresi de ölenle birlikte yok oluyor. Bu durumda mirasçıların yapabileceği pek bir şey kalmıyor. Bir yandan bu tür dijital varlıkların nasıl paylaştırılacağı, diğer yandan mail hesabında bulunan ve ölen kişinin mahremiyetine ait bilgiler işi daha da çıkmaz hale sokabilir. Bu sebeple, kişilerin ölüm ihtimalini düşünerek dijital varlıklarını şifreleriyle birlikte vasiyet şeklinde düzenlemesi olası sorunları engelleyebilir."
PLAKLAR FLAC, FİLMLER 4K OLDU
Pek çok kişiye babasından veya dedesinden eski plaklar hatıra olarak kalmıştır. Üstelik kimisi imzalıdır, kimisinin özel hatırası vardır. Benzer şekilde film arşivlerini izlemek için kurulan düzen de yetersiz kalıyor. Bir kısmını buluta bir kısmını online müzik servislerine bir kısmını da NAS server'lara bırakınca kafalar hafiften dumanlanıyor. iTunes veya Spotify arşivleri en hassas korunan hesaplar haline geldi. Artık plak, CD ve kasetlerin yerini yüksek kayıt kalitesinde FLAC (Free Lossless Audio Codec) müzik dosyaları alıyor. Yine filmler için de 4K ultra HD çözünürlükte görüntüler arşivlere girmeye başladı. Sizin hazırladığınız veya içerik hakkını elinde bulundurduğunuz tüm içerikler dijital mirasın parçası haline geliyor. Ancak dijital mirasların kullanım hakkı yeni düzenlemelere muhtaç. Zenginlik ve şöhret tanımı tamamen farklılaşıyor.
İŞTE MİRASA GİRECEKLER
Hiçbir yerde paylaşıma girmemiş kişisel video, fotoğraflar ve bunların telif hakları. Artık çoğu yüksek çözünürlüklü dijital video ve müzik arşivleri. Facebook, Twitter, Instagram gibi çok sayıda takipçisi olan sosyal ağ hesapları. iTunes Match, Cloud Player ve Spotify gibi müzik ve video servislerindeki üyelik hakları. Bulut hesabında saklanan tüm veriler. Konum bildirdiğiniz mekanlardaki dijital izleriniz. Bitcoin gibi sanal paralar, varlıklar ve tüm dijital değerler.