Doğma büyüme İstanbullu yazar Petros Markaris yalnız Yunanistan'da değil; özellikle Almanya, Avusturya ve son zamanlarda Türkiye'de yayımlanan polisiye romanlarıyla ünlü bir yazar.
Her söylediğinin arkasında duran ve aynı romanlarında başrol oynayan dedektif Haritos gibi lafını esirgemeyen Markaris, geçtiğimiz hafta Atina'da katıldığı iki ayrı etkinlikte 'İstanbullu olmanın' nasıl bir şey olduğunu anlattı.
İlk etkinlikte, İstanbul Rum kökenli inşaat mühendisi ve yazar Nikos Zahariades'in yazdığı, son derece ilginç kitabın tanıtımında yer aldı. Zahariades'in kitabı, İstanbul'da yaşayan Rumların kullandığı, Türkçeleştirilmiş Rumca ya da Rumcalaştırılmış Türkçe, İtalyanca ve Fransızca kelimelerden oluşan kendine özgü dilin deyimleriyle ilgili...
Markaris, Atina'nın Gabrielides yayınevinde düzenlenen etkinlikte salonu hınca hınç dolduranlarla konuşurken; İstanbul Rumlarının konuştuğu dilde konuşursa, salonu dolduran Yunanların konuşulanları anlamak için Zahariades'in kitabına ihtiyaç duyacaklarını söyledi.
Gerçekten de, 1453'e dek İstanbul Rumlarının konuştuğu halis Bizans/Helen dilinin 6 yüzyıl boyunca birçok evrimden geçerek devşirilmiş olduğu, bu kitapta yer alan binlerce kelime okundukça anlaşılıyor.
Yüzyıllar boyunca Türk ahaliyle birlikte yaşayan Rumlar gerek komşularıyla gerekse devlet daireleriyle anlaşabilmek için Türkçeyi ana dilleri gibi sökmeye başladıkça, zaman içinde kendi aralarında konuşurken bazı Türkçe kelimeleri; hatta kaynaşmış oldukları Levanten (İtalyan) ve Fransızların kullandıkları kelimeleri de Rumcalaştırarak dillendirmeye devam ediyorlar.
İstanbulca Kelime ve Deyim Sözlüğü olarak çevirebileceğimiz Zahariades'in kitabına şöyle bir göz atıldığında ilginç örnekler görmek mümkün. A harfinde ilk göze çarpan kelime 'avanakis'in yanında Türkçede avanak yazıyor. Averta kelimesinin yanında Venedik kökenli olduğu ve anlamının açık yüreklilik olduğu izah ediliyor. B harfinde 'badanacis'in Türkçesinin badanacı olduğu Ç harfinde 'çilingiris' Türkçe çilingir; 'çervelo' (İtalyanca akıl); D harfinde: 'dangalakis' (Türkçesi dangalak) gibi sadece İstanbul Rumlarına özgü yüzlerce kelimenin kökenleri izah ediliyor.
Patros Markaris, ertesi gün başka bir etkinliğe katıldı. IANOS Yayınevi'nde sadece kendini anlatması için düzenlenen halka açık etkinlikte, gazeteci Nikos Thrasivoulou'nun sorularını yanıtlayan Markaris, 1937 Heybeliada doğumlu olduğundan başladı ve eğitim gördüğü Türkiye'den sonra geldiği Atina'da yazdığı polisiye romanların Almancaya çevrilmesiyle ilk önce Almanya'da ün saldığını anlattı.
İstanbullu olmanın gururunu her zaman taşıdığını, bundaki ayrıcalığı, romanlarında adı geçen karakterleri yaratırken, çocukluk yıllarından bu yana zaman zaman tanımış olduğu insanlardan ilham aldığını uzun uzun anlatan Markaris'e siyasetle ilgili sorular da soruldu.
Markaris, Almanya'yı çok iyi tanıdığı için, şu aralar, Yunanistan'ın ekonomik kriz nedeniyle arasının bir bakıma 'açık' olduğu Almanya ilişkilerinden, yeni seçilen Yunan hükümetinden ve eski yaratıcılıklarını ve öncülüklerini yitiren Avrupalı aydınların maalesef kış uykusunda bulunduklarından söz etti.
Genç Yunan Başbakanı Aleksis Çipras'ın son derece akıllı ve hemen her şeyi öğrenebilecek zekaya sahip olduğunu söyleyen Markaris, buna rağmen Çipras'ın lideri olduğu hükümet partisi SYRİ-ZA'nın geleceğini, içindeki çatlaklardan dolayı pek parlak görmüyor.
Markaris bu arada, kendine özgü giysi ve tavırlarıyla ün salan Yunan Ekonomi Bakanı Yanis Varufakis'ten niçin hiç mi hiç hoşlanmadığını da anlatmaya çalıştı.
Markaris, Varufakis'i "Çok bilmişlik taslayan; kameraların önünde poz vermekten başka doğru dürüst bir iş yapmayan; politika ile alakası olmayan ve sadece üniversitelerde ekonomi profesörlüğü yapması gereken kendini beğenmiş biri" olarak görüyor ve özellikle Yunanistan'la atışan Almanya gibi muhafazakar bir ülkede müthiş bir antipati yarattığını da açıkça dile getirmekten çekinmiyor.