Eski devrimciler bilir... 1970'li ve 80'li yıllarda Türkiye'deki siyasi ortamı aşağı yukarı bugünkü düzeyine ulaştırabilmek için verilen mücadelelerin çoğu sokak çatışmalarına dönüşmekte; kan gövdeyi götürmekte ve her defasında da askeri darbelerle sonuçlanmaktaydı... Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük kentlerin duvarlarına asılan dev "Aranıyor" afişlerinde yüzlerce kişinin vesikalık fotoğraflarının altında doğum yerleri ve tarihleri yazılıydı... Bugünkü AB'yi oluşturan ülkeler, "Avrupa'yı nasıl birleştiririz" hesapları yaparken, Türkiye'de sıkı yönetim, gece dışarı çıkma yasağı, kimlik kontrolleri, arama ve taramalar artık günlük yaşamın birer parçası oluvermişti. Avrupa ülkelerinde garipsenen her şey burada doğal karşılanıyordu. Bu "aranan"ların çoğu yakalanarak, öldürülerek, yurtdışına kaçarak unutulanlar listesine geçti. Yakalananların bir bölümü terör yasaları uyarınca yıllarca cezaevlerinde çürümüş; bir bölümü paçayı ucuz atlatmış; bazısı büyük işadamı, köşe yazarı, danışman, avukat, doktor olmuş; öldürülen bazısının mezarlarına hala arada sırada çiçek bırakılırken; yurtdışına kaçmak zorunda kalanların bir bölümü yurda geri dönmüştü... Ancak bir de "dönmeyenler" var... Geçenlerde Dış Haberler Müdirem Burcu (Yakar) ile "gündem" lak lakı yaparken; Kürt oldukları için değil Türk oldukları için yurda hala dönmeyen ya da dönemeyen bazı siyasi mültecilerin Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde yaşadığını; kayıplara karıştıklarını konuştuk ve onlarla söyleşi yapılmasına karar verdik. Her bir askeri darbeden sonra yurtdışına kaçmak zorunda kalan Türk siyasi mültecilerin büyük bir bölümü, Türk kıyılarına en yakın Yunan adalarına geçmekteydi o yıllarda... Aynı, Yunanistan'daki askeri yönetim yıllarında (1967-1974), Türk kıyılarına kaçan Yunan siyasi mültecileri gibi... Yunanistan'a teknelerle ya da dalgalarla boğuşarak gelen mülteciler, BM gözetimi altındaki göçmen kamplarına yerleştirilir; sorgulamalardan sonra mülteci belgeleri verilir ve daha sonra bir yolunu bulup Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerine giderlerdi... Kimi de Yunanistan'da kalırdı... Ta ki bir af yasası daha çıkana kadar. Yıllar geçtikçe mülteci akınları azalmaya; demokratik düzen yerleştikçe yurda geri dönmeler artmaya başlamıştı. Ama gel gelelim dönmeyenler var. Brüksel muhabirimiz Fikret Aydemir'in yurda dönmeyen ya da dönemeyen bu yurttaşlarımız için yaptığı "dönmeyenler" tanımlaması aslında hem ideolojik hem gerçek bir anlam taşıyor. Yani hem yurda dönmüyor hem de kaçmasına neden olan ideolojisinden dönmüyor.. Ben şahsen Atina'da nesli tükenmeye yüz tutan iki kişi tanıyorum. Bunlardan biri Sinan, diğeri Faruk. İkisi de 12 Eylül 1980 darbesinden sonra yurtdışına çıkmak zorunda kalmış. "Aranma" nedenlerinin arasında hiçbir cinayet, hırsızlık gaspların gibi suçlar bulunmamasına rağmen her ikisi de fikir ve düşünceleri uğruna yani "daha demokratik bir düzen" için çeşitli faaliyetler gösterdikleri için o karanlık yıllarda on binlerce vatandaş gibi "terörist" damgası yemişlerdi. Sinan, İstanbul Tıp Fakültesi'ni son sınıfta terk etmek zorunda kalarak Atina'ya gelen siyasi mültecilerin arasındaydı. Sinan, hala Atina'da yaşıyor. Doktorluk değil, kebapçılık yapıyor. Türkiye'den aynı nedenlerle eşi ve üç çocuğuyla birlikte mazbut bir yaşam sürdürüyor ama yurt özlemi çekiyor. Sinan ile yaptığımız ilginç söyleşimizi önümüzdeki günlerde yayınlamayı düşünüyoruz. Bir de Faruk gibi, değil "geri dönmek", söyleşi bile yapmak istemeyenler var. Çünkü Faruk'un yaptığı siyasi analize göre Türkiye'de demokratik düzen yerleşmiş değil, atılan son AB adımlarından az da olsa ümitleniyor.