2024 yılının yaz aylarına girdiğimiz şu ilk günlerde hepimizin aklında tatil var. Bir yandan vatandaş yüksek fiyatlar arasında tatil imkânı araştırırken bir yandan da ekonomi yönetimi 60 milyon turistten 60 milyar dolar gelir bekliyor.
2023'te toplam cari açığımız 45 milyar dolar oldu. Turizm sektörünün yaklaşık 56 milyar dolarlık 2023 geliri içinden toplam cari açık katkısı ise net 41.6 milyar dolar. Türkiye turizm ve seyahat sektörü son 4 yılda %59 gelir artışı ile dünyada birinci sırada.
Peki turizme yatırım yapanların beklentisi ne? 65 milyar dolarlık yatırım ve son 36 yılda 130 milyon kişiye istihdam sağlayan Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TTYD) yönetimiyle bir araya geldik.
TTYD Başkanı Oya Narin, Türkiye'nin turizm sektörü son yıllarda büyük atılımlar gerçekleştirmiş olsa da, daha fazla büyüme ve modernizasyon için ciddi bir finansman ihtiyacı bulunduğunu söyledi. 2033 yılına kadar geliri 135 milyar dolara çıkarma hedefine ulaşmak için sermaye piyasalarının etkin kullanımı, alternatif finansman modellerinin hayata geçirilmesinin gerektiğini vurguladı.
Narin, "Sektörün kredi oranı çok yüksek değil. Ama kredi ihtiyacı olduğu açıkça gözüküyor. Çünkü yatak kapasitesinin 2030-2040'lara uyumlanması, modernizasyon, yenileme bunlara ihtiyaç var. Öte yandan diğer rakip ülkeler gelişmeye devam ediyor. Bir de Suudi Arabistan, Dubai, Mısır gibi çok ciddi yatırımlar yapan yeni rakiplerimiz var. Dolayısıyla bizim geleceğe hazırlanmamız gerekiyor. Türkiye turizmi olarak mevcut gelirimizi sürdürebilmek, geliştirebilmek için bir finansman modeline ihtiyacımız var" dedi.
Sektör iki türlü finansman yapıyor. Bir konvansiyonel bankacılık sistemleri ile bir de tur operatörleri üzerinden. BİST turizm endeksinde ise 13 şirket görüyoruz. Holdinglerle beraber sadece 30 şirket var. Narin, "Biz de turizm sektörünün sermaye piyasalarında daha yakın çalışabilmesi ve türev araç üretebilmesi için Kalkınma Yatırım Bankası ile bir çalışma grubu oluşturduk. Bu çalışmamızı da önümüzdeki sonbaharda açıklayacağız, raporlarımızı SPK'ya da sunacağız. Özellikle GYO'lar gayrimenkul fonları gibi araçların daha yakın kullanılması sektör için yeni ve önemli bir kapı aralayacaktır" dedi.
TTYD Başkan Yardımcısı Mehmet Nane ise "Dünyada çok farklı finansal enstrümanlar var. Bizim bunlara ulaşmamız ve bu sayede dünya kaynağını Türkiye'ye çekmemiz mümkün. Halka arz bir yöntem, murabaha başka bir yöntem, katılım bankalarından kredi almak bir yöntem. Yurt dışına giderken hep batı düşünüyoruz. Biraz Ortadoğu ve Doğu'ya dönmemiz lazım. Burada yönetsel olarak değil ama ortak almak dahil çok farklı finansal kaynaklar kullanılabilir" dedi.
İki konu kritik. Biri İstanbul trafiği biri de insan kaynağı. Geçen yıl en çok turist artışıyla dünyada ilk sıraya yerleşen İstanbul 20 milyona yakın turisti nasıl ağırlayabilir? Bu trafikle çok zor.
Başkan Yardımcısı Şerife Bilgili Ercantürk, "Transfer sorunu yüzünden kruvaziyerde misafir kaçırıyoruz. Galataport'tan çok iyi hizmet alıyor olmalarına rağmen, Sultanahmet ve eski İstanbul'a varış trafik sorunları nedeniyle yığılmalar turistleri küstürüyor. Bu nedenle Yunan adalarına gelip İstanbul'a gelmemeyi tercih eden kruvaziyer hatları var" dedi.
Bir başka sorun ise yaklaşık 100 bin nitelikli turizm çalışanının daha yüksek maaşlarla özellikle Ortadoğu'daki rakiplerimizde çalışmaya gitmesi.
Suudi Arabistan nüfusunun %40'ı yabancı. Ya Pakistanlı ya Türk. Narin, "Biz o kadar sıkıntı çekiyoruz ki, şimdi Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan'da okullarla anlaşma yaparak Antalya bölgesine personel çekiyoruz. Nepal, Hindistan, Sri Lanka'dan getirmek istiyoruz, çok pahalı diye getiremiyoruz" dedi.
Altın yumurtlayan tavuğu korumak lazım. Türkiye her daim turizmi mercek altında tutmalı.