Pandeminin ayarlarını bozduğu küresel ekonomide, feraha bir türlü ulaşılamıyor. Kimi faiz silahını kullanıyor kimi korumacı politikaları. Bazıları merkez bankalarının politikalarından öteye gidemiyor bazıları mali politikaları hayata geçirebilecek gücü bulamıyor. Bu nedenle durup durup kriz sözüne geri dönüyoruz.
Uzmanlara göre yine yeni bir büyük dalganın kıyısındayız.
Nereden patlayacağı belli değil. Küresel piyasalar Asya'dan gelen kötü haberleri takip ediyor. Çin'den her gün alarm sinyalleri geliyor. Yeni krizin adı ise "Country Garden." Şirketin hisseleri tarihi dip seviyelere çakılınca, Çin emlak sektörüne dair korkular had safhaya çıktı. Yaşananlar Çinli gayrimenkul devi Evergrande'ın borç krizini akıllara getirdi.
Diğer yandan tüketici fiyatlarının iki yıldan bu yana ilk kez geçen ay düştüğü Çin ekonomisi, deflasyona girdi. Yabancı yatırımcının Çin'e ilgisinin azalmasının bedelini ise hedge fonlar ödüyor. Çin'e odaklı hedge fonların sayısı 2012'den bu yana ilk kez düştü. 18 fon tasfiye edildi. Yabancı yatırımcılar da desteklerini adım adım çekmeye devam ediyor.
Bu arada Çin Merkez Bankası, ekonominin desteğe ihtiyacı olduğunu değerlendirerek 2020'den bu yana en büyük faiz indirimini yaptı.
Bir başka dikkat çeken ülke ise Arjantin. Ülkede Ekim ayındaki başkanlık seçimleri öncesi yapılan önseçimlerde sürpriz aday galip gelip ortalık karışınca pezonun dolar karşısında yüzde 18 devalüe edildi ve bir dolar 350 pezoya çıktı. Merkez Bankası da politika faizini yüzde 97'den yüzde 118'e yükseltti.
Öte yandan Ukrayna ile savaşa devam edip Batı'nın yaptırımlarına maruz kalan Rusya'da Merkez Bankası, rublede yaşanan değer kaybının ardından olağanüstü toplantıda politika faiz oranını yüzde 8,5'ten yüzde 12'ye yükseltti.
ABD'li ekonomistlere bakarsanız, Çin'in "özgüveni hala yerine gelemedi", Rusya ise "dünyadan iyice koptu".
Peki ya ABD iyi durumda mı? Yüksek enflasyon sıkıntısından tam olarak kurtulduğunu söylemeyiz. Veriler bir iyi bir kötü geliyor. ABD'de en yetkili isim Fed Başkanı Powell gibi görünüyor. Ne Biden'ın ne de Yellen'in bu anlamda varlığı, yokluğu anlaşılmıyor. Powell'ın konuşacağı 24-26 Ağustos tarihlerinde gerçekleştirilecek Jackson Hole toplantıları Fed'in politikalarını anlamak açısından önemli bir dönüm noktası olacak. Bu arada uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları umulmayanı yaparak ABD'nin notunu düşürüyor.
Bu arada ilginç bir detay. Oscar ödülü alan "The Big Short" filmi ve kitabıyla ünlenen Michael Burry'nin başında olduğu Scion Asset Management, ikinci çeyreğin sonunda S&P 500 ve Nasdaq 100 Endeksi için düşüş opsiyonları tuttu. Popüler Nasdaq 100 Borsa Yatırım Fonu'na karşı 739 milyon dolarlık nominal değere sahip ve S&P 500 Borsa Yatırım Fonu'na karşı 886 milyon dolarlık satış opsiyonu aldı.
Bu arada ABD'de teknoloji şirketleri başta olmak üzere pek çok şirkette işten çıkarmalar gün geçtikçe artıyor. Faiz yarışının yaşandığı 2022'de küresel şirket iflasları katlandı. 13 ülkede son 10 yılın en yüksek şirket iflasları yaşandı. Türkiye'de ise % 20 düşüş görüldü.
Bu işin Avrupa cephesi ise bambaşka. Liderlerin birer birer sahneden çekildiği, lokomotif ülke Almanya'nın resesyonla boğuştuğu, sanayinin ve işgücü kaybının her geçen gün arttığı yaşlı Avrupa'da, enflasyonla mücadele tam anlamıyla ECB'nin üstüne bırakıldı. Gelinen noktada ise hastanın iyileşmesine daha çok uzun bir süre var gibi duruyor. Elbette bizi de en çok en büyük ticari partnerimiz Avrupa ülkeleri ilgilendiriyor.
Bugün küresel ekonominin fotoğrafını çekmek istedim. Attığımız tüm adımlarda, hazırladığımız planlarda bu tabloyu göz ardı edemeyiz.