"Ata yurdunuza gelin" Bu çağrı atalarımızın göçüp geldiği Orta Asya'dan... Başbakan Binali Yıldırım'ın Moğolistan ziyaretini takip ediyoruz. Türk heyeti "Ata yurdunuza hoş geldiniz" diyerek yoğun bir ilgi ile karşılandı. Türkiye'nin iki katı bir coğrafyada 3 milyon nüfusu olan bir ülke Moğolistan. İki ülke arasındaki ticaret hacmi ise sadece 30 milyon dolar. Çin ve Rusya arasında çok önemli bir konumda olmasına rağmen ekonomik olarak çok geride kalmış. Zaten bir Moğol'un esprili şu sözü durumu özetliyor: "Biz atları kesip yedik, siz atlara binip gittiniz." Başbakan Yıldırım'a fahri doktora veren Devlet Ulusal Yönetim Akademisi'nin rektörü ise "Türkiye Avrasya ekonomisinde çok önemli bir yerde, birçok alanda önemli liderlik gösterdi" diyerek bakışlarını anlatıyor.
İki ülke ilişkileri açısından yeni bir dönemi başlatan bu ziyarette öne çıkan konu Göktürk Yazıtları... Moğolistan şimdi Orhun Yazıtları'nın bulunduğu vadiyi turizm bölgesine çevirmeye çalışıyor. Havalimanı, oteller ve müze yapılacak. Ayrıca yeni eserlerin çıkarılabilmesi için daha fazla kazı çalışması yapılacak. Türkiye'den de 400 milyon doları bulan bu proje için hem Eximbank hem de inşaat desteği isteniyor. Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş'a sordum. "Henüz inceleme aşamasındayız. Turizm konusunda çok ciddi proje beklentileri var. Bizim de taleplerimiz var karşılıklı görüşüyoruz. Burada yapılacak turizm yatırımının başta Türkiye'den olmak üzere bu coğrafyada çok ilgi göreceğini düşünüyorum" dedi.
TİKA ise Nalaikh bölgesinde açıkhavada sergilenen Tonyukuk Yazıtları ve çevresindeki Göktürk eserlerinin korunması ve arkeologların çalışmalarını daha rahat sürdürebilmeleri için müze yapacak. Proje hazır. TİKA ülkede bugüne kadar 40 milyon dolarlık 550 projeye imza attı. 2017'de 9 şehirde gerçekleştirilen 30 projenin açılışını da Başbakan Yıldırım bu ziyarette yaptı. TİKA Başkanı Serdar Çam ile konuştuğumuzda bir yandan Rusya bir yandan Çin'in etkisinde ama Türkiye'ye gönül bağı olan ülkeyle ilişkilerin daha da derinleşmesinin önemine değindi. "Bu bölgede daha etkin ticari ilişkiler geliştirebiliriz" dedi.
Bir başka konu inşaat ve konut projeleri. Moğolistan'ın hedefi 2020 yılına kadar 5 bin konut inşa etmek. Bunu da Türkiye'nin yapmasını istiyor. Türkiye'de sadece TOKİ'nin yılda 65 bin konut yaptığını görünce şaşkınlıklarını ifade etmişler. TOKİ Başkanı Ergün Turan "3-4 bin konut yapmak istiyorlar. Biz ayda 5 bin konut üreten bir idareyiz. 160 milyon dolarlık proje. Eximbank'tan onayı da çıkarsa kısa sürede başlayabiliriz" diyor.
Bu ticari ilişkilerin daha da ilerleyebilmesi için bu ülkelerin dostluğunun da görülmesi lazım.
FETÖ okullarının kapatılıp Türkiye Maarif Vakfı'na devredilmesi de masadaydı. Moğolistan sıcak yaklaştı. Bu sorunun çözülmesi ilişkileri de ileri bir noktaya taşıyacak. Bugün gideceğimiz Afganistan'da olduğu gibi. TBMM Afganistan Dostluk Grubu Başkanı Hüseyin Kocabıyık, Afganistan'ın FETÖ okullarını kapatmasıyla hem ticari hem de diplomatik ilişkilerde yeni bir dönemin başladığını vurguluyor. Türkiye'nin ekonomik etki alanı Orta Asya'da da giderek genişliyor.