Yaklaşık bir ay önce merkezi ABD'de Kaliforniya'da bulunan think-tank kuruluşu Rand Corporation, ABD'nin Irak'tan asker çekmesiyle ilgili bir rapor yayınladı.
Rapor bizim basına çok çarpıcı bir başlıkla yansıdı: ABD askeri çekildiğinde Irak Kürtleri Türkiye'ye bağlanacak...
Bu yaklaşımdan yola çıkanlar Kürt meselesinin çözümünü de içine katan bir federasyondan söz etti.
Ama sonra ne tartışan oldu ne de ayrıntısına girildi.
Oysa dünyanın en ciddi think-tank kuruluşu olan Rand Corporation'ın hazırladığı 208 sayfalık rapor çok önemliydi ve Türkiye de bu raporu enine boyuna tartışmalıydı.
Bu yapılmadığı gibi tam aksine rapor sansasyonel biçimde ele alındı ve raporda yer almayan yaklaşımlar Türkiye kamuoyuna yansıtıldı.
İşte bu yanlışı düzeltmek ve rapora ilişkin Türkiye'deki uzmanların ne düşündüğünü ortaya koymak için Bahçeşehir Üniversitesi Amerikan Araştırmalar Merkezi bir toplantı düzenledi.
Toplantının önemi şurada: Konuklar arasında raporu yazanlardan biri, Rand Corporation'un Avrupa Güvenlik Masası Başkanı Prof. Stephen Larrabee de yer alıyordu. İlginçti Larrabee bir günlüğüne Türkiye'ye gelmişti.
Tabii ünlü strateji uzmanı Larrabee yalnız değildi. Türkiye'den, aralarında eski Dışişleri Bakanı emekli Büyükelçi Emre Gönensay, yine emekli büyükelçiler Nüzhet Kandemir, Özdem Sanberk, eski MİT Başkanı Sönmez Köksal, Prof. Dr. İlter Turan, Prof. Dr. Yılmaz Esmer, Emekli Tuğgeneral Armağan Koloğlu ve deneyimli gazeteci Sami Kohen gibi etkili isimler de vardı.
İşadamı ve Amerikan Araştırmalar Merkezi Danışma Kurulu Başkanı Zeynel Abidin Erdem'in başkanlığını yaptığı toplantının sunuş konuşmasını Amerikan Araştırmaları Merkezi Bölüm Başkanı Burak Küntay yaptı.
Küntay bilinenin aksine raporda neler olduğunun altını çizdi:
"Önce şunu söyleyelim, rapor Türkiye'yle ilgili değil. 208 sayfalık raporda Türkiye'ye ayrılan yer 5 sayfa. ABD'nin Irak'tan çekilme sürecinde bölgede oluşacak riskler ele alınıp inceleniyor."
ABD'ye üç öneri
Hem Larrabee'yi hem de Türkiye'nin yetiştirdiği uzmanları dinledim. Larrabee ABD hükümeti için hazırlanan raporda bölge ülkeleri Suriye, İran ve Lübnan'ın durumunu ele aldıklarını, Türkiye'nin önemine değindiklerini ve olası gelişmelerle riskleri ele aldıklarını söyledi. Ve satır başlarıyla Türkiye'ye ilişkin düşüncelerini anlattı. Son gelişmeleri de çok olumlu bulduğunu söyledi.
Larrabee'ye en çok raporda bir olasılık olarak ele alınan Türkiye'nin Irak'ı işgal edebilme olasılığı soruldu. Zaten raporda haberlere kaynaklık eden yer de burasıydı. Oysa bu durum raporda farklı bir öngörüyle ele alınmıştı.
Raporda Türkiye'nin Irak'ı işgal edeceği gibi bir düşünceye inanılmıyor ama "provoke" edilme ihtimali üzerinde duruluyordu.
Onlara göre, PKK bölgede çok etkili olursa ve Barzani Kuvvetleri Kerkük'ü Kürt şehri yaparsa Türkiye provoke olur ve çok büyük güçle bölgeyi işgal ederdi...
Bu durumda rapor, ABD'ye üç şey öneriyordu:
Bir: Barzani'ye baskı yap, Kerkük'e girmesin ve PKK terörünü bitirme yoluna gitsin... Böylece Türkiye'nin provoke edilmesi önlenir...
İki: Önlenemez ve Türkiye işgale kalkarsa, o zaman Türkiye'ye ABD ile ilişkilerinin telafisi mümkün olmayan bir noktaya gelebileceğini söyle.
Üç: AB üyeliğinin tehlikeye gireceğini bildir... Tartışmaya Türkiye'den katılan uzmanların büyük çoğunluğu raporu ilginç ve titiz bir çalışma olarak niteledi.
Elbette rapora yönelik eleştiriler de oldu. Ancak ABD yönetimi çok daha fazla eleştirildi.
Bahçeşehir Üniversitesi Amerikan Araştırmalar Merkezi bu tartışmayı neden yapmıştı?
Cevabı Zeynel Abidin Erdem verdi:
"Bu rapor Türkiye'de farklı yansıtıldı. Rand önemli bir think-tank kuruluşu... Ne dediğini bilmemiz gerekiyor. Ayrıca böylesine önemli bir konuda Türkiye'de bürokraside diplomaside, askeriyede, basında bu konu üzerine çalışmış insanların fikirlerini almak istedik. Amacımız Türk-Amerikan ilişkilerini akademik olarak tartışıp herkese sunmak..."
