İstanbul, Türkiye'nin her bölgesinden, her ilinden göç aldığı için adeta Türkiye'nin özeti gibi. Bu da hem siyasette, hem de toplumsal yapıdaki değişimi izlemek açısından pilot bölge konumuna getiriyor İstanbul'u. Bir bakıma İstanbul örneği üzerinden bir Türkiye analizi yapmak, hiç yanlış olmaz.
Şehirleşmeden ulaşım tercihine, dini yükümlülükleri yerine getirmekten başörtüsüyle ilgili mahalle baskısına kadar, bir dizi konuda Türkiye toplumunun ne düşündüğünün ipuçlarını İstanbul'da bulmak mümkün.
İstanbul, etnik kimlikler ve mezhep farklılıkları konusunda da ilginç veriler sunuyor. Ayrıntılarına girmeden önce ODAK Araştırma şirketinin ilk kez uyguladığı bir yönteme değinmekte yarar var. Araştırma, İstanbul'u, iki değil 4 bölgeye ayırarak yapıldı. Yani her iki yakada da Boğaz Hattı ve E5 (D100) üstü ayrı ayrı ele alındı.
Bugün araştırmanın birkaç noktasını öne çıkaracağız.
İlk sırada "İstanbul'un en önemli sorunu nedir?" sorusu var.
Bu soruya İstanbulluların cevabı bölgelere göre çok değişmiyor. Boğaz Hattı'nda da D100 üstünde de ilk sırayı yüzde 30.8'le "trafik sıkışıklığı" alıyor. Onu, yüzde 16.4'le "asayiş ve güvenlik", yüzde 9.0'la "çarpık yapılaşma" izliyor.
En çarpıcı olanı ise en az önlemin alındığı ve her an olabilecek "İstanbul depremi" ne karşı İstanbulluların ilgisizliği. Tıpkı yöneticiler gibi İstanbullular da depremi önemsemediği için 6'ncı sıraya koymuş.
Araştırmada ikinci önemli tespit İstanbul'da yaşayanların "Kendilerini ne kadar İstanbullu hissettikleri..."
Bu sorunun cevabı, şehirleşme eğiliminin güç kazanıp kazanmadığını da ortaya koyuyor. Araştırmada İstanbulluların yüzde 55.4'ü kendini İstanbullu hissediyor.
Bu da İstanbul'u sahiplenmenin ciddi oranda artmış olduğunu gösteriyor. Çünkü 2001'de yapılan "Kentim İstanbul" araştırmasında "Kendini İstanbullu Hissedenler" in oranı yüzde 43 iken, bugün yani 6 yıl sonra bu oran yüzde 55.4'e çıkmış.
Bu soruyla ortaya ilginç bir ayrıntı da çıkıyor. Bilinenin aksine "kendini İstanbullu hissedenler" daha çok Anadolu Yakası'nda yaşıyor. Oranı yüzde 59.0... Avrupa Yakası'nda ise 43.4...
Şimdi gelelim üzerinde en çok konuşulan ve siyasette de etkin biçimde kullanılan "hemşerilik" olayına...
İşte İstanbulluların aslen nereli olduklarına ilişkin cevapları:
İlk sırada yüzde 13.8'le İstanbul geliyor. İkinci sırada yüzde 5.4'le Trabzon var. Genelde birinci sırada bilinen Sivas ise yüzde 5.2 ile üçüncü sırada. Onları, Giresun yüzde 4.7, Rize 4.1, Ordu 3.8 ve Malatya 3.3'le izliyor.
Araştırma son döneme damgasını vuran türban tartışması ve dolayısıyla "mahalle baskısı" meselesine de ışık tutuyor. Soru şu:
"Yaşadığınız çevrede hanımların başlarını örtmelerine yönelik sosyal bir baskı olduğunu düşünüyor musunuz?"
İstanbul'un iki yakasında ve Kadıköy, Beşiktaş, Bakırköy'ün de dahil olduğu bütün ilçelerde "Hayır" oranı 73.9'dan aşağı inmiyor.
Büyükçekmece ve Eminönü'nde ise yüzde 100 "hayır" çıkıyor. "Evet" diyenlerin yüksek olduğu iki ilçeden biri Kartal, yüzde 13.2 diğeri ise Şişli yüzde 16.0.
İstanbullu hangi belediye başkanından ne kadar memnun? Bu sorunun yanıtına da bir sonraki yazımızda yer vereceğiz.