Çok değil 11 yıl önce Amerika'da NASDAQ Endeksi'nde internet şirketlerinin hisseleri çakılınca dünya bunu "dotcom krizi" olarak adlandırmıştı.
İnternet balonunun patladığı dönemde, pek çok yatırım fonu ve girişimci batmıştı. O dönemde Türkiye'de yaşananlar, Amerika ile paralellik gösterse de bilişim sektörümüzün henüz emekleme aşamasında olması yüzünden fazla yara almamıştık.
11 yıl önceki balonu patlatan; adı ".com" ile biten şirketlerin ve fetişizme varan teknoloji propagandasının oluşturduğu aşırı beklentiler idi.
Elinde parlak (!) fikri olanlara, iş planı, gelir modeli olup olmadığına bakılmaksızın milyonlar aktarıldı. 10 yıl önceki moda, portallar ve pazaryeri siteleri idi. Elektronik ticaretin hukuk ve finans altyapısı henüz tamamlanmamıştı. Zaten erişim cihazları ve bağlantıların emeklediği dönemdeydik. Ancak bunun hiç önemi yoktu zira ulusal ve uluslararası medya, her gün birbirinden ilginç başarı öykülerini "mucize yağmuru" abartısında duyuruyordu.
O dönemde Türkiye'de yatırımcı arayan iş fikirlerini hatırlıyorum. Her biri "sıradışı" iddiasında fakat gerçekte; bir diğerinin "sıradan kopyası" gibiydiler.
Dotcom Krizi sonrasında ayakta kalabilenler, ardında; gelir modeli bulunan ve alanında ilk olabilenlerdi. Başarılı modeli derhal kopyalayıp, insan ihtiyaç ve davranışlarının uygun olup olmadığına bakılmaksızın benzerini yapmaya koyulan girişimciler, beraberinde yığınca iflası da birlikte getirdi.
Temel güdü, "ya bir şeyler kaçırıyorsam?" kaygısıydı. Bu kaygının doğurduğu körlük yüzünden; gerçekte değer yaratmayan şirketler kuruldu, var olanlara milyonlarca $ aktarıldı. İzleyen yıllarda yoğurdu üfleyerek yiyen yeni ekonomi girişimcileri, kılı kırk yaran titizlikle konuya yaklaştılar. Ama Facebook, twitter öyküleri, yeniden aklımızı çelmeye başlayınca, ekonominin gerçeklerle bağı kopmaya başladı.
Şimdi benzer balon, yeniden şişiriliyor. Türkiye'de pek çok girişimci, abartılı beklentileri satın almaya başladı bile. Fakat ardında sürdürülebilir dinamikler ve sağlam bir gelir yapısı olmayan bu yeni balonların "gerçekleri" satılmaya başlandığında, pekala yeni bir dotcom krizi yaşayabileceğiz.
