Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener dar ve sabit gelirlerinin dört gözle beklediği Mortgage Yasa Tasarısı'nın önümüzdeki hafta TBMM'den geçeceğini söyledi. Mortgage (tutsat-tutulu satış) sisteminin işleyişini, bankaların hizmet fiyatlandırmasına karşı dava açan vatandaşlarını durumunu, İmarbank bonozedeleri için hazırlanan ödeme planını, Dink suikasti sonrası siyasi dengeleri, yükselen milliyetçilik dalgasını SABAH'a değerlendiren Şener, sorularımızı şöyle yanıtladı:
* Mortgage Yasası, geçen yıl yaşanan mali dalgalanma sonrasında yeni kredi genişlemesine yol açılmaması düşüncesiyle mi bekletildi? Mortgage tasarısının Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki görüşmeleri 4 Mayıs 2006'da tamamlandı. Ancak gecikmenin nedeni geçtiğimiz yıl mayıs ve haziran ayında yaşanan dalgalanma değil. Yasama gündemine bağlı olarak görüşülmesi mümkün olmadı.
* Mortgage'a vergi avantajı olacak mı? İlk kez konut sahibi olacaklar için düşünülen vergi teşviği Meclis'in takdirinde.
* Mortgage ne getirecek? Yeni bir konut finansman dönemi açılacak. Konut edinmek isteyenler gidip bankadan kredi alıp, daireyi peşin alacak, krediyi 10-20 yılda ödeyecek. Uzun vadeli düşük faizli konut edinmek mümkün olacak. Konut finansmanına yönelen finansal kuruluşlar, ipotekleri menkul kıymete dönüştürerek yeni kaynaklar temin edebilecek. Mortgage sistemini şu maddelerle özetlemek mümkün:
* Gayrimenkul sektöründe kayıtdışılığı azaltacak.
* İnşaat sektöründe de kayıtdışılık azalırken, diğer yan sektörlerde de kayıtlı ekonomiye geçişi teşvik edecek.
* Konutların gerçek değeri beyanlara yansıyacak.
* Mortgage kredisiyle konut edinen kişi, kredi değerinden düşük Emlak Vergisi beyannamesi veremeyecek.
* Gayrimenkul değerleme uzmanlığı gelişecek. Uzman raporu olmadan kredi verilemeyecek.
* Bankalar şu an zaten mortgage yasası beklentisiyle kredi verdikleri için, yasanın faizlere etkinin sınırlı olacağına inanıyorum.
* Henüz proje veya inşaat halindeki konutlar için verilen krediler de bu kapsamda olacak. lHalihazırda konut sahibi olan ancak yenilemek isteyenler de konutlarını ipotek vererek bu sisteme girebilecek.
* Daha önce kullanılan konut kredileri de mortgage kapsamına alınabilecek. Konut kredisi sabit ve değişken faizli olabilecek.
* İşyerine de mortgage kredisi açılacak mı? Mortgage ile iş yerlerini finanse eden bir ülke ben bilmiyorum. İş yerlerine yönelik kredinin ticari niteliği var. Oysa mortgage ticari kredi niteliği taşımıyor. Kaldı ki, işyeri değeri çok inişli çıkışlı olabiliyor. Satılığa çıkarıldığında sürprizle karşılaşılabiliyor. İlgili kişi için değer ifade ederken, bir başkası orada iş yapmayı düşünmeyebiliyor. Cazip bir işyeri bir süre sonra değerini kaybedebiliyor.