Bir hafta önce 30 lira olan limon şimdi 100 lira.
Bu fiyat değişimini arz-talep dengesiyle ya da maliyetlerle açıklamak mümkün değil.
Zira çiftçi elindeki limonu "Zarar ediyorum" diyerek çöpe döküyor. Başakşehir Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir'e soruyorum. Hatay Dörtyol'daki limon üreticisi Bestami Bey'le sohbetini anlatıyor. Ellerindeki limonu 1.5 liraya zor satabilmişler. Limonun tanesi tezgâhta 20 lira!
Dün de Mersin Ticaret İl Müdürlüğü ekiplerinin fiyatlardaki artış nedeniyle başlattığı denetimlerde, iki depoda Hal Kayıt Sistemi'ne (HKS) bildirilmeyen 380 ton limon tespit edildiğinin haberi vardı. Serbestlikten canavarlık aşamasına geçmiş, fiyatların günlük değiştiği bu piyasa koşullarında TÜİK'in verilerinin tartışılması garip değil. Peki ne yapılabilir?
Tek sorun ekonomiye güven algısında mı? Yoksa kontrol mekanizmalarında açıklar, eksiklikler mi var? Çiftçinin elindeki limon, devlet tarafından alınıp sıkıntı olunca piyasa sürülemiyor mu?
Yazın bollaştığı hâlde fiyatı artan tek ürün limon değil elbette.
Örneğin, ne oldu bizim şu Hal Yasası işi?
Pazarda, manavda, bakkalda günlük fiyat değişimlerinin sebebini sorduğumda herkes ağız birliği etmişçesine halden yakınıyor. Belli ki bir sorun var. Ve bunun tek kanıtı da piyasa aktörlerinin beyanları değil. Sorun daha önce hükümet tarafından tespit edilmiş olmalı ki, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak 2018 yılında şunları söylüyordu: "Hal Yasası çok yakın süreçte Meclis gündemine gelecek. İnşallah artık komisyonculuk tarihe karışacak ve yeni haller, yeni satış imkânları sağlanacak. Lojistikteki kayıpların önüne geçeceğiz. Bu yasal düzenlemeyle dünyada örneği olmayan modeli çalışıyoruz."
Yıllardır soruyorum, bu işten vaz mı geçildi? Öyleyse gerekçeleri neler?
Eski bakanlar bir türlü cevap vermediler. Bir umut şimdiki Tarım Bakanı İbrahim Yumaklı'ya sorayım:
Sayın Bakan, yasayı bu dönem çıkarmayı düşünüyor musunuz?
Ya da halde bir sorun yok da biz mi abartıyoruz?
***
ERDOĞAN DEPLASMANDA
Geçtiğimiz gün Astana'da Putin'le görüşen Cumhurbaşkanı Erdoğan dün de Şanghay İşbirliği Örgütü liderleriyle bir araya geldi. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping de Erdoğan'ın listesindeydi.
Erdoğan'ın Doğu'daki bu temaslarının önemi, önümüzdeki günlerde gerçekleşecek ABD ziyaretinin kesinleşmesinden kaynaklanıyor.
Çünkü Erdoğan, Putin'le de, Çin Devlet Başkanı'yla da, İran Cumhurbaşkanı'yla da yüz yüze görüşen NATO'daki tek lider. Gerçi Ankara'nın denge politikasında elini güçlendirmemeye özen gösteren Putin, Ukrayna meselesinde kapıları kapatmış görünüyor. Ancak şüphesiz Türkiye'nin pozisyonunu sağlamlaştıracağı tek gündem bu değil. Suriye'den Gazze'ye Türkiye'nin elinde pek çok dosya var. Taraflar için Türkiye en makul diyalog kurucu.
Bu tempoda Erdoğan'ın Türk Milli Takımı'nın Hollanda ile yapacağı maçı tribünden izleyeceğini ve acemi Alman siyasetçilerin bir krize dönüştürdüğü bozkurt selamı pasını gole çevireceğini hatırlatalım.
***
HİÇ İYİ BİR HÂL DEĞİL
İzmir'in Karabağlar ilçesinde bir taksi şoförüne kaldırım taşıyla saldırıp gasp girişiminde bulunan zombiyi hatırlıyorsunuzdur.
"Ne olmuştu o dava?" diye merak ediyorsanız söyleyeyim. Olayın teşebbüste kalması ve iyi hâl indirimiyle sanığa 8 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası verilmiş. Bir iki aya dışarıya çıkar.
***
KAMALA HARRİS'İN ŞANSI VAR MI?
Biden'a açıkça çekil çağrısı yapan New York Times bile, "Aslında Biden çekilecek, ailesi bırakmıyor" diye medyayı ve kamuoyunu yardıma çağırıyor.
Dün golf sahasında görüşleri sorulan Trump da Biden'ın seçimden çekileceğini iddia ederek, "Yarışı bırakıyor, bu da geriye Kamala'nın kaldığı anlamına geliyor" dedi.
Beyaz Saray ise şimdilik Biden'ın arkasında görünüyor. Ancak kasım seçimlerine kadar kim öle kim kala. Biden bir şekilde çekilmeye ikna edilse bile Trump'ın karşısına çıkarılacak kişinin Kamala Harris olmayacağı kesin. Sıkletleri farklı. Harris olsa olsa Biden ve Trump'ın bir şekilde aday olamaması durumunda başka bir Cumhuriyetçi isim karşısında yarışabilir.