Van depremi olduğu sırada New York'taydım ve gördüm ki dünya öylesine bir birine bağlı ki, asansörde karşılaştığım kişilerden, restoranda servis yapan garsona, resepsiyon görevlisine ve bindiğim taksinin şoförüne kadar herkes depremden daha ilk saatlerden itibaren haberdar ve üzgün. N
itekim başta New York Times olmak üzere bütün gazeteler üç gün boyunca sayfalarının manşetine depremin ardından yaşanan mucizeleri taşıdı.
Metropolitan Müzesi'nde İslam Sanat Eserleri'nin sergilenmeye başladığı 15 yeni galerinin ikisinin ismi Koç Ailesi'ne verildiği için, açılış gecesinde Türkiye'den kalabalık bir grup vardı ama işte Türkiye için bu önemli adımın atıldığı saatlerde bile en çok konuşulan konu Van depremiydi.
Benim için depremde yaptırdıkları okulların etkilenip etkilenmediğini anında öğrenen Vehbi Koç Vakfı Genel Müdürü Erdal Yıldırım, hayatta hiçbir şeyin tesadüf olmadığının güzel bir örneğiydi.
Birkaçının açılışına bizzat gittiğim Koç Grubu'nun bir kampanyasıyla okul ihtiyacı olan 15 ile teki 1 milyon dolara mal olacak 15 okulun inşaatları 1998 yılında başlamıştı. İşte o günlerde Erdal Yıldırım, Sakarya'da okul için seçilen arazinin ısrarla zemin etüdünü istemişti. Yıldırım, inşaatçı falan değil. Neticede bir vakıf yönetiyor. Ama inşaat sorumluluğu vakfın olunca bilenlere danışmış ve zemin etüdünün şart olduğunu öğrenmişti. Her nedense istenen rapor bir türlü gelmiyordu. Adamlar işlerini öylesine ciddiye almıyordu ki sonunda Yıldırım'a sözü edilen araziyle alakası olmayan başka bir zemin etüdü göndermekte sakınca görmediler. Ne olabilirdi ki! Niye Yıldırım bu kadar ısrar ediyordu ki? Hem Sakarya'da kim inşaat yaparken zemin etüdü yaptırtmıştı ki?! E
rdal Yıldırım sinirlendi ve gerçek zemin etüdü olmazsa projenin olmayacağını söyledi. Sonunda amacına ulaştı ama sonuç hiç açıcı değildi. Sakarya'da yapmayı düşündükleri okulun arazisi deprem fay hattının üzerindeydi. O nedenle buraya bir okul yapılacaksa depreme dayanıklı olması için gerçekten çok ciddi bir maliyeti olacaktı. Vakfın, 15 okul için 15 milyon dolar bütçesi vardı ki bu bile çoktan aşılmıştı. Fay hattının üzerine okul yapma fikrinden vazgeçildi. Sonrasını biliyorsunuz. Marmara depremi o bölgedeki binaların büyük bir kısmını kağıttan yapılmış gibi yerle bir etti.
Diyeceğim şu ki Türkiye'de zemin etüdü hiçbir zaman ciddiye alınmadı. Günlerdir yazılıyor, Van'da sefalet, yoksulluk yüzünden böylesi büyük bir felaket yaşandı diye. Erdal Yıldırım, 'Bence daha çok cahillikten oluyor. Para olsaydı acaba zemin etüdü yapılacak mıydı' diyor ki benim cevabım Türkiye'nin geneli için büyük bir olasılıkla hayır. Denetim mekanizması iyi çalışmayınca, korkusuz ve vurdumduymaz insanlar ilk depremde yerle bir olacağı kesin binalar dikip duruyor.
O nedenle, Başbakan Erdoğan'ın önceki gün yaptığı açıklamayı sert, net ve tarihi bir dönüm noktası olarak kabul ediyorum. Başbakan şöyle dedi: 'Artık şehirlerde kaçak yapı, gecekonduya izin vermeyeceğiz. Yetkiyi Başbakanlığımıza alacağız. Bunları yıkmayanlara sormadan kamulaştırmasını yapıp yıkacağız. Bedeli ne olursa olsun, oy verirmiş, vermezmiş bunları dinlemeyeceğiz. Çünkü bu tabloları yaşamaktansa iktidarı kaybetmek daha hayırlıdır.'
Açıkçası Van'ın yaşadığı felaketi başta İstanbul olmak üzere fay hattında bulunan pek çok şehrimiz her an yaşayabilir. Sonuçları hayatımızı karartır. Ben 'Çılgın Proje' açıklandığı gün Twitter'da aslında depremle ilgili bir proje beklediğimi yazmıştım. Çünkü depremi alt edecek bir projeden daha büyük bir çılgın proje olamaz diye düşünmüştüm. İşte şimdi Başbakan Erdoğan'ın bu açıklamasıyla içime bir umut ışığı doğdu, lütfen herkes hemen harekete geçsin.
