Acil diş servisine çoğunlukla diş ağrısı, diş kırılması, dil-dudak-yanak yaralanmaları, diş çekim sonrası durmayan kanama gibi şikayetler ile gelinir. Dişlerinize, dudaklarınıza, yanağınıza, damağınıza ve dilinize alacağınız darbeler yaralanmalara ve acil durumlara yol açabilir. Bunun için ağzınızı korumak ve yaralanma sırasında ne yapacağınızı bilmek çok önemlidir. Örneğin spor yaparken ağız koruyucusu takmak, yaralanma riskini azaltır. Patlamış mısır, sert şeker ve buz gibi sert gıdaları yemek veya gazoz kapağı vb. kapağını açmaya çalışmak da diş kırıklarına neden olabilir.
Kişiler genellikle, beklenmedik zamanlarda ortaya çıkan, dişlerindeki acil sorunlara yönelik ilk yardımın nasıl yapılacağı konusunda yeterli bilgiye sahip değiller. Oysa yapılacak çok basit uygulamalarla daha sonradan çözümlenmesi çok zor olan tabloların ortaya çıkması önlenebilir. Acil yaklaşım gerektiren diş sorunları şunlardır:
SOĞUK KOMPRES UYGULAYIN
DİŞ AĞIRISI: Ağrıyan diş üzerinde ve dişlerin arasında bulunan gıda birikintileri, diş fırçası ve diş ipi kullanılarak temizlenmeli ve yarım su bardağına yarım çay kaşığı tuz ilave edilerek elde edilen tuzlu su ile ağız iyice çalkalanmalıdır. Kesinlikle ağrıyan diş üzerine aspirin ya da herhangi bir ağrı kesici ilaç uygulanmamalıdır. Kimyasal yapıları nedeni ile bu gibi ilaçlar diş etinde ve çevre yumuşak dokularda tahrişlere neden olabilir. Bu da diş ağrısının yanında ikinci bir ağrının oluşmasına neden olacaktır.
İLTİHAPLANMA: Eğer iltihap nedeni ile yüzde şişlik oluşmuşsa, o bölgeye soğuk kompres yapılmalıdır. Diş üzerinde çürük nedeni ile oyuk oluşmuşsa, buraya çok az karanfil yağı emdirilmiş pamuk koyulabilir. Karanfil yağı ağrının azalmasını sağlayacaktır. Ancak, bu işlemi yaparken karanfil yağını fazla kullanarak diş etine sızmasına neden olunmamalıdır. Çünkü karanfil yağı da yumuşak dokuları tahrip edici özelliğe sahiptir.
DİŞİ ASLA KÖK KISMINDAN TUTMAYIN
DUDAK VE YANAK YARALANMALARI: Yaralı bölge, ılık su ile temizlenmelidir. Yara bölgesinde kanama varsa kanamanın durması için gazlı bezle basınç uygulanmalıdır. Yanak ya da dudak dışından soğuk kompres uygulanmalıdır. Eğer yara fazla büyükse ve kanama devam ediyorsa, diş hekimine ya da en yakın acil polikliniğine başvurulmalıdır.
DAİMİ DİŞİN YERİNDEN ÇIKMASI: Yerinden çıkan diş bulunmalıdır. Bulunan diş taç (kuron) kısmından tutulmalıdır. Dişi kök kısmından tutarak buradaki dokuların daha fazla hasar görmesine neden olunmamalıdır. Eğer dişin kök kısmındaki dokular fazla hasar görürse dişin yuvasına tutunması mümkün olmaz. Kuron kısmından tutulan dişin üzerinde bulunan yabancı maddeler akan su altında yıkanmalıdır.
Diş yüzeyinin temizlenmesi sırasında ovalama işlemi yapılmamalı ve kesinlikle fırça kullanılmamalıdır. Öncelikle dişi yuvasına yerleştirmeye çalışın. Diş yuvasına yerleştirilebilmişse yerinde sabit kalabilmesi için üzerine temiz bir gazlı bez koyularak ısırtılmalıdır. Bu şekilde en kısa zamanda diş hekimine başvurulmalıdır. Eğer diş yuvasına yerleştirilememişse diş hekimine gidinceye kadar süt ya da su içerisinde korunmalıdır.
ÇENE KIRIĞI: Şişmeyi kontrol altına alabilmek için soğuk kompres uygulayın. Diş hekiminize veya en yakın hastanenin acil servisine başvurun.
HEMEN DİŞ HEKİMİNİZE BAŞVURUN
DİŞ KIRILMASI–DİŞ YARALANMASI: Tedaviye yardımcı olabilir düşüncesi ile mümkünse kırılan diş parçası bulunarak koruma altına alınmalıdır. 30 dakika içerisinde diş hekimine gidilmelidir. Bu arada bölgede kanama meydana gelmişse temiz bir gazlı bez ile basınç uygulanmalıdır. Basınç uygulamasına rağmen kanama 15 dakika içerisinde durmazsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Diş kırılmaları; dişlerin yerlerinden oynaması ya da çıkması, ağız dokularında yaralanmalar ve beyin sarsıntısı, sıklıkla da basketbol, futbol vs. gibi kontak sporları yaparken oluşan çarpma ve düşmeler ile trafik kazaları sonucunda oluşur. Diş, darbe nedeni ile kendi yuvasında yer değiştirir ise hafif bir parmak basıncı ile diş eski pozisyonuna getirilmeye çalışılmalıdır. Dişi yuvasına yerleştirirken kesinlikle zorlanmamalıdır. En geç 30 dakika içerisinde diş hekimine başvurulmalıdır.