20 yaş dişleri, ağızda en son süren azılardır. 20 yaş dişi olarak adlandırılmalarının nedeni, 17-23 yaşları arasında sürmeleridir. Çoğu insanda alt ve üst çenenin sağ ve solunda birer adet olmak üzere toplam dört adet 20 yaş dişi bulunur. Bazı insanlarda dörtten daha az sayıda 20'lik diş çıkabilir, bazı kişilerde ise hiç oluşmayabilir. 20 yaş dişlerinin ağızda yer bulamamalarının sebebi, insan neslinin yumuşak gıdalarla beslenmesi sonucu, çene yapısının zamanla küçülmesidir. Ne zaman sizi rahatsız edeceği belli değildir; 15-17 yaş sonrası her an sizi rahatsız edebilir ya da hiç rahatsız etmeyip diğer sağlam dişleriniz gibi sürüp ömür boyu size hizmet edebilir. Ama 60 yaşında sizi rahatsız ederse hiç şaşırmayın, 20 yaş dişinin yaşı yoktur.
AĞRI VE KİST OLUŞABİLİR
Bazı kişilerde 20 yaş dişi oluşur ancak çenedeki yer darlığı, sürmesinin başka bir diş, diş eti ya da kemik tarafından engellenmesi veya benzer nedenlerle çene kemiğine gömülü kalırlar. Bu dişler; ağrı, enfeksiyon, kist oluşumu, komşu dişlerde çürük veya kök erimesi gibi problemlere sebep olabilirler. Gömük durumdaki 20 yaş dişleri, çürük ve enfeksiyonlara açık bir ortam oluşturur. Bazı kişilerde 20 yaş dişi oluşur ancak sürme tam gerçekleşemez, bu dişlere 'Yarı gömülü 20 yaş dişleri' denilmektedir. Bu tarz dişler, en çok sorun çıkaranlardır. Tam süremedikleri için komşu dişe baskı yaparak çıkmaya çalışırlar. Yarı gömülü 20'lik dişlerin taç kısmı üzerinde et parçası kaplı olabilir ya da dişin taç kısmının bir bölümü kemik dokuyla örtülü olabilir. Her iki durumda da bu dişler, gıda artıklarının birikebileceği, bakteriler için uygun bir yaşam alanı oluştururlar. Bu sebeplerden dolayı çürük oluşumu ve enfeksiyonlara sebep olabilirler. Bazı ağızlarda ise 20 yaş dişleri sürmeye çalışırken yer darlığından dolayı komşu dişlere baskı yaparak itmeye başlarlar. Bu durum ön kesici dişlerde eğrilik oluşmasına sebep olur, birbirleriyle normal temasını kaybeden dişler, zamanla çürüyebilir. Gömük 20 yaş dişleri apse, kist gibi oluşumlara sebep olarak daha büyük sorunlara yol açabilir. Gömük 20 yaş dişlerinin içinde geliştiği kesecik sıvıyla dolup genişleyebilir, bu şekilde kesecik bir kiste dönüşüp daha ciddi problemlere sebep olabilir. Kist büyüdükçe, kemiğe, komşu dişlere ve sinirlere zarar vererek dudak ve çene hissizliğinden çene kırılmalarına kadar varan sorunlara yol açabilir. Nadiren de olsa tedavi edilmemiş bir kist tümöre dönüşerek cerrahi müdahale gerektirebilir. Bundan dolayı, hiçbir sorun yaşamasanız bile mutlaka bir hekime giderek 20 yaş dişlerinizin konumunu öğrenmek için muayene olmalısınız.
ETİ ZORLAYABİLİR
Diş hekiminiz; 20 yaş dişiniz diğer dişleri sıkıştırıyorsa, ağrıya neden oluyorsa veya yüzeye çıkmaya çalışırken gömülü kalmışsa çekilmesini tavsiye edebilir. Diş çekimi aynı zamanda 20 yaş dişinin diş etinden zorlanarak çıkmasından dolayı enfeksiyon oluştuğunda da çekilmesini tavsiye edebilir. Diş hekimleri, daha genç insanlarda, kemiğin daha yumuşak olduğu bir zamanda 20 yaş dişi çekiminin daha kolay olduğunu söylerler. 20 yaş dişlerinizin çekilmesi daha genç olduğunuzda daha kolay olacak ve daha hızlı iyileşeceksiniz. Bazı diş hekimleri 20 yaşına gelmeden önce gelecekte ortaya çıkabilecek sorunları önlemek için gömülü 20 yaş dişlerinizi çektirmenin en iyi çözüm olduğunu düşünüyor.
SORUN ÇIKARMAZ
20 yaş dişlerinizle ilgili herhangi bir sorununuz olmayabilir. Eğer yaşınız 30'dan büyükse ve herhangi bir 20 yaş diş sorunu yaşamadıysanız, muhtemelen gelecekte de bu sorunları yaşamayacaksınız. Sağlıklı 20 yaş dişleri sorun çıkarmaz.
OPERASYON NASIL YAPILIR?
Klinik ortamda lokal anestezi altında çekim yapılarak dişin bulunduğu bölge uyuşturulur, diş çekildikten sonra gerekli ise dikiş atılarak bölgenin kolay iyileşmesi sağlanır. Gerek duyulursa antibiyotik ve ağrı kesici kullanımı önerilir. Dikiş atılmışsa bir hafta sonra dikişler alınır.
DİŞ ÇEKİMİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
■ Çekim sonrası konan tampon, 30 dakika boyunca orada tutulmalıdır.
■ Tampon çıkarıldıktan sonra kanama devam ediyorsa yerine tekrar bir tampon konulmalıdır. Eğer kanama fazlaysa diş hekimiyle irtibata geçilmesi uygun olur.
■ Diş çekimi sonrasında ortalama 2-3 saat bir şey yiyip içmemek gerekir. 1 gün boyunca dişin çekildiği tarafla çiğnenmemelidir.
■ Operasyonu takiben 24 saat süreyle alkol ve sigara kullanılmamalıdır.