Bundan birkaç yıl önce kalkışa hazırlanan bir uçağın içinde, bir yandan 10-15 dakikalık gecikmeden şikayet ediyor, bir yandan da Stefan Zweig'in, dünyanın çevresini ilk kez dolaşan ünlü kaşif Macellan'ın yaşamını anlattığı kitabını okuyordum. Sayfalar ilerledikçe günümüzde seyahatin ne kadar kolay ve hatta lüks olduğunu düşünmüştüm. Öyle ya Macellan ve arkadaşları gemilerine 2 yıl yetecek kadar yiyecek yükleyip, ölümü göze alarak Portekiz'den yola çıkmışlardı. Pandemi yılı 2020'de daha önce kaygısız bir şekilde planladığımız seyahatlerimiz neredeyse tamamen durdu. Ancak süreçten en çok etkilenen havacılık sektörünün çıkış rotası da yavaş yavaş şekilleniyor. Aşının yaygın uygulanmasıyla 2021'in 2. yarısında havacılıkta güçlü bir toparlanma bekleniyor. Rakamların 2019'un gerisinde olacağı öngörülse de sektörün dışarıdan destek ihtiyacının kalmaması umuluyor. Havayolu şirketlerine pandemi sürecinde 150 milyar doların üzerinde destek verildi. Bu noktada bayrak taşıyıcımız Türk Hava Yolları'nın (THY) dışarıdan hiçbir destek almadığının altını çizelim. Bunda THY Cargo'nun performansı ve iç hat yolcu trafiğindeki artışın da payı var.
Bu köşe yazısını aşağıdaki linke tıklayarak sesli bir şekilde dinleyebilirsiniz
Nüfusu kalabalık Çin, Hindistan gibi ülkeler havacılıkta daha hızlı toparlandı. Türkiye açısından da benzer bir toparlanma var. Yurtiçi trafik artıyor. İstanbul havalimanı rakamlarına baktığınızda 2019'da yüzde 20'lerin biraz üzerindeki yurtiçi trafiği pandemi sonrası yüzde 30'lara yaklaştı. Ancak aktarma limanı olarak tamamlanan havalimanının seyahat kısıtlamaları ve yasaklardan çok etkilendiği açık. THY uçulabilen ve yolcu talebi oluşan her noktaya uçuş başlattı. 2019'da İstanbul havalimanından 127 ülkeye, 313 (45'i iç hat) noktaya uçuluyordu. İstanbul havalimanından uçan havayolu şirketi sayısı da 74'tü. Pandemi yılı 2020'de bu rakamlar, uçulan ülke sayısı 94, uçuş noktası 206 (41'i iç hat) ve havayolu sayısı da 56 olarak gerçekleşti. Yani İstanbul Havalimanı uçulan ülke ve havayolu sayısı açından 2019'un rakamlarının yüzde 80'ine yaklaşmış durumda.
Sektörün önünün açılması için yolcuların kendilerini yeniden güvende hissetmeleri gerekiyor. Aşının yaygınlaşmasının yanı sıra yolcular, havalimanları ve uçaklarda sağlık açısından gerekli her önlemin alındığına ikna edilmeli. Bu noktada büyüklüğü ve temassız teknolojileriyle İstanbul Havalimanı'nın önümüzdeki dönemde transit yolcular tarafından daha fazla tercih edileceğini bekleyebiliriz. Londra merkezli havacılık enstitüsü Skytrax'in önceki gün İstanbul Havalimanı'na '5 Yıldızlı Havalimanı' unvanı vermesi de bunun öncü haberi olarak görülebilir. Çünkü böylece İstanbul Havalimanı, dünyada '5 Yıldızlı' unvanı taşıyan 8 global aktarma merkezinden biri oldu.
İstanbul'da durum daha iyi
Eylül 2020 verilerine göre İstanbul Havalimanı, Avrupa'da Amsterdam, Paris, Londra Frankfurt gibi havalimanlarından daha iyi durumda. Bu havalimanları yüzde 80 gerilerken, İstanbul'daki gerileme yüzde 70 civarında. İstanbul Havalimanı haftalardır Avrupa'da birinci sırada. Uçuş sayılarının yüzde 40, yolcu sayılarının yüzde 30 seviyelerinde seyrettiği bir dönemde bu rakamları kötünün iyisi olarak görmek gerekiyor. THY de benzer şekilde Avrupa'da en çok uçan havayolu statüsünde.