Ülkemizde anketçiliğin hâli içler acısı. Her seçimde bir sürü anket firmasının tutarsız sonuçlar yayınlamasına artık alıştık. Bir seçimde sonuçları tutturan, başka bir seçimde manipülasyonun odağı haline dönüşüveriyor.
Aslında anket firmalarının yöntemlerinin hatalı olduğunu ve Türkiye'nin yaşadığı sosyoekonomik dönüşümler başta olmak üzere birçok değişkeni sağlıklı biçimde kullanamadıklarını daha önceleri birkaç kez yazdım. Hatalı kurgulanan birçok anketin hatalı sonuçlar vermesi de kaçınılmaz oluyor.
Ancak piyasadaki birçok anket firmasının sadece masum hatalar yapmadığını biliyoruz. Nereden mi? Çok basit. Hem sicillerinden hem de bu sıralar açıkladığı sonuçlardan. Mesela bunlardan biri 2018 seçimlerinde Erdoğan'ın oyunu yüzde 39 bulmuş. Halbuki Erdoğan yüzde 52 ile seçilmişti. 13 puanlık bir fark hangi yanlış yöntemi kullanırsanız kullanın çıkmaz.
Aynı firma bugünlerde yine anket yayınlıyor ve Kılıçdaroğlu'nun yüzde 57 ile kazanacağını iddia ediyor. Tabii ki konuyu yakından takip eden ve az çok bilgi sahibi olan insanları kandırma şansı yok. Ancak asıl dert bu değil. Konuyla yakından ilişkili olmayan geniş kitleleri manipüle etmenin, onların seçim davranışlarını etkilemenin peşinde bunlar. Mesela, Kılıçdaroğlu'nu yüzde 57 gösteren bu şirket aklı sıra muhalif seçmene cesaret vermek ve iktidar taraftarlarının da moralini bozmak istiyor.
Ancak bu bile çok iyi hesaplanmış bir strateji değildir. Zira bu tür manipülasyonların beklenen sonuçları verdiği veya vereceği de oldukça şüpheli. Moralini bozmaya çalıştığınız seçmenin işi daha da ciddiye almasına ve iktidar arkasında sıralanmasına neden olabilirsiniz. Veya cesaretlendirmek istediğiniz muhalif seçmeni de rehavete sürükleyebilirsiniz.
Elimde bir araştırma yok ama son 20 yılda yaşananlara bakacak olursak bu anket manipülasyonlarının tam tersi yönde işlediğini söyleyebilirim. Genelde muhalefet abartıldı ama iktidar seçmeni beklentinin aksine iktidara daha fazla destek oldu. Bu sefer de aynı sonuçları görebileceğimizi düşünüyorum.
Ancak dikkat çekici başka bir durum daha var. Bu abartılı anketler sanki bir şeylerin altyapısını inşa etmek için de üretiliyor olabilir. Bazıları zaten bu tür anketler yayınlayıp ardından da "Adil bir seçimde Erdoğan kazanamaz" demeyi de ihmal etmiyor. Çok tehlikeli bir ateşle bilerek oynuyor.
Seçimleri muhalefet kaybederse bir şaibe yaratmak için şimdiden yatırım yapan birileri var. İşte bence bunlara karşı uyanık olmamız gerek. Zira ben bunların anket şirketi falan değil paravan örgütlenmeler olduğunu düşünüyorum. Yanlış veri üretmek, bilgi kirliliği oluşturmak, toplumu manipüle etmek ve siyaseti dizayn etmek için kurulmuş yapılar.