Siyaseti çok farklı açılardan yorumlamak mümkün. Teorik olarak da ideolojik olarak da birçok bakış açısı vardır. Mesela teorik olarak rasyonel seçim teorisi üzerinden giderseniz ona göre seçmenin rasyonel tercihler yapacağını düşünürsünüz. Sıklıkla ekonomi temelinde yorumlar yaparsınız. Davranışsalcı bir yaklaşım benimseyecek olursanız saha araştırmalarına bakarsınız. Kurumsalcılık üzerinden giderseniz kural ve normların önemine inanırsınız. Üzerine bir de ideolojik farklılıkları eklediniz mi bambaşka okumalarla karşılaşırsınız. Hem siyasetçiler hem de siyaset gözlemcileri bu karmaşık dünyayı okuyabilmek için çok sistematik olmasa da kendi yöntemlerini geliştirir ve ortaya bir siyasi açıklama ve öngörü modeli çıkarmaya çalışır. Toplumsal bir olgu olan siyaset süreçleri kolay ölçülebilir de olmadığı için çoğunlukla ortaya karmaşık resimler çıkar.
Ama bazı basit gerçekler vardır ki, onlar kendilerini sürekli ortaya çıkartır. Belki de çok basit oldukları için göz ardı edilseler de öyle ya da böyle tekrar kendini gösterir. Son dönemlerde görmeye başladığım anketler bana bunları hatırlattı.
Bazen siyaset yorumunu karmaşık hale getiriyoruz ve basit gerçekleri unutuyoruz. Son dönem anketlerine baktığımda karşıma hep şu sonuç çıkıyor. AK Parti oyları seçim sürecine yaklaştıkça artış gösteriyor. CHP en azından yerini koruyor. Ancak CHP ile masaya oturanlar ise kan kaybediyor. Hem İYİ Parti hem de diğer küçük partiler ciddi zayıflamış. Masanın bir sinerji üretebileceğini düşünenler yanılmış gibi görünüyor. AK Parti'den kopartılmak istenen seçmen adresine döneceğinin sinyalini verirken, küçük partileri de alternatif olarak görmediğini gösteriyor.
İşte bunun sebebini orada burada aramaya gerek yok. Siyasetin doğası gerçekten basit bir şekilde kendini tekrar ediyor. Aslı varken vatandaş alternatif olamayan kopyalarına teveccüh göstermiyor. Büyük umutlarla merkeze veya merkez sağa oturma niyetiyle kurulan partiler CHP'nin masasına ayak olunca halkın desteğini de alamıyor. CHP'ye oy verebilecek olan zaten CHP'ye veriyor. Veremeyecek olan da CHP çizgisinde siyaset yapanlar yerine kendi adresine dönüyor. Yine anketler gösteriyor ki, muhalif olup da masaya oturmayan küçücük partiler bile oy artırmasına rağmen masadakiler kaybetmiş.
Saadet gibi gelenek sahibi olduğunu düşünen bir parti bile bugün Yeniden Refah Partisi'nin yarısı kadar bile oy alamaz hale gelmiş. Durup düşünürler mi bilmem. Ama masada oturmaya devam ederlerse tabela partisine dönüşeceklerini söyleyebilirim.