Günümüzde uçak yolculuğu, sağladığı pek çok avantajla diğer taşıma araçlarından daha sık tercih ediliyor. Bu yolculuklar, tüm artılarına rağmen nadir de olsa sağlık sorunlarına neden olabilir. Hareket hastalığı olarak da bilinen taşıt tutması, iç kulakta meydana gelen bozukluktur. Hareket hastalığı yaşayan bireyler, bedensel hareketlerini kontrol etmekte güçlük çeker ve denge sorunu yaşar. Sallantı ve baş dönmesiyle birlikte midede bulantı hissi meydana gelir. Tüm bu süreç taşıt tutması olarak tanımlanır. Taşıt kelimesinin hareket hastalığı içinde geçmesi ise, bu hastalığın daha çok hareket halindeki araç, gemi ve uçakta ortaya çıkmasındandır.
Hareketin beyinde algılanması üç farklı sinirsel yolla gerçekleşir. İç kulaktan gelen uyarılar, gözlerden gelen uyarılar ve vücut dokusundan gelen uyarılar; hareketin algılanmasını sağlar. Hareket sırasında beyne bu yollardan mesajlar iletilir ve beyin, hareketi koordine eder. Hareket bilinç dışı gerçekleştiği zaman (örneğin deniz yolculuklarında) beyne gelen mesajlar karışır ve beyin hareketi koordine edemez. Yani gözlerinizden gelen uyarılar bir hareket mesajı verirken iç kulak, bu hareketi vücudun gerçekleştirdiğini onaylamaz. Böylelikle karışıklık meydana gelir. Uyarılar arasındaki bu anlaşmazlık durumu taşıt tutması olarak adlandırılır.
Taşıt tutması durumu uçakta da kendini gösterebilir. Bir hareket vardır fakat bilinç dışıdır. Beyne iletilen bu karışık sinyaller bulantı ve kusmayla sonuçlanabilir.
Uçarken taşıt tutması yaşıyorsanız...
Ağır yemeklerden kaçının. Seyahatinizden en az 24 saat önce ne yediğinize dikkat edin. Yağlı, ağır baharatlı veya tuzlu yemek istemeyin. Bunun yerine, uçuşunuzdan önce atıştırmalık bir şeyler yemeyi deneyin. Mide ekşimesi veya reflü hissi yaratan gıdalardan kaçının.
Uçmadan önce hemen bir şey yememeye çalışın, ancak bomboş bir mideyle de uçağa binmeyin.
KAS GEVŞETME TEKNİĞİ
Uçuşunuz sırasında bol su tükettiğinizden emin olun.
Koltuğunuzu dikkatli seçin. Kanatların üstünde ve pencere tarafından bir koltuk seçmeye dikkat edin. Uçuş sırasında en az hareketi, kanatlardaki koltuklar hisseder. Pencereli koltuklar, bakışınızı ufukta veya uzaktaki başka bir sabit nesneye odaklamanıza olanak tanır. Bu koltuklar mevcut değilse, o zaman uçağın önüne ve pencereye yakın bir koltuk seçin.
Taşıt tutması ilaçları kullanın.
Oyun oynamaktan veya kitap okumaktan kaçının. Yüzünüze ve gözlerinize daha yakın bir şeye odaklanmak, beyne giden hareket sinyallerinde karışıklığa neden olur. Kaydedilmiş bir kitap veya müzik dinlemek sağlıklı zaman geçirmenize katkı sağlar. Çok yakından olmamak kaydı ile film de seyredebilirsiniz.
Ufka odaklanın. Ufka odaklanır gibi sabit bir noktada uzaklaşmak, beyninizi rahatlatmaya ve dengesini dengelemeye yardımcı olur.
Havalandırma kanallarını ayarlayın.
Yüzünüzün etrafında temiz hava üflediğinden emin olun.
Uçarken hafif yiyin. Kafeinden kaçının.
Midenizi tahriş edici bir şey yememeye özen gösterin. Uçuşunuz sırasında mide bulantısı yaşıyorsanız tuzlu kuru kraker yiyebilirsiniz. Kusmaya başlarsanız, ayağa kalkın. Sırt üstü koltuğa yatmak yararlı değildir. Ayağa kalkmak, vücudunuzun denge hissi kurmasına yardımcı olur ve bulantı hissi ile başa çıkar.
Başka şeylere odaklanın. Örneğin iş seyahatindeyseniz ve gideceğiniz yerde sunum yapacaksanız, sunumunuzu düşünün.
Tatile çıkıyorsanız gezilecek yerlerin planlamasını yapabilirsiniz.
Progresif kas gevşetme tekniği ile kaslarınızı gevşetmeyi deneyin. Bu teknik, kaslarınızı kontrol etmeye yöneliktir.
Ayrıca düşüncelerinize ve enerjinize odaklanmayı öğretir. Örneğin ayak parmaklarınızdan başlayarak vücudunuzu yukarı çekip serbestçe aşağı bırakın. Bir kas grubunu gerginleştirmeye ve yaklaşık beş saniye tutmaya odaklanın, kasları 30 saniye dinlendirin.
SIRT AĞRISINA KARŞI DIK OTURUP BELINIZI DESTEKLEYIN
UZUN süre hareketsiz oturmaktan kaynaklanan sırt ağrısı, havayollarına en sık bildirilen rahatsızlıkların başında geliyor. Herhangi bir sırt probleminiz olmasa bile uçak yolculukları sizin için zor geçiyor olabilir. Bunun kısaca nedeni, vücudun hareket etmeden saatlerce oturmaya uygun olmamasıdır. Birçok kişi akut bir sırt ağrısı saldırısına sahiptir. Uzun bir uçuş sonrasında fark ettiğiniz sırt ağrısı zaman içerisinde kronikleşebilir. Bu ağrılar her zaman alışılmış zayıf duruşlardan kaynaklanır. Tenis oynamak, yüzmek veya egzersiz yapmak, omurganızı dik tutan kasları güçlendirir. Egzersiz veya spor yapmaktan hoşlanmazsanız; omurganızın kemiklerini tutan kaslar, tendonlar ve bağlar zayıflayabilir. Zayıf duruş ve zayıf omurga kasları, sırtınızda kalıcı hasarlara yol açabilir. Omurga yapısı esnektir, ayakta ve hareket halinde kolayca ayarlanabilir. Fakat otururken koltuk yapısı ve hareketsizlik nedeni ile zorlanabilir. Uçuş öncesinde bel ve sırtınız için gerekli ihtiyaçları yanınızda getirebilir, kabin görevlisinden destek alabilirsiniz. Belinizi yastıkla veya omuz çantanızla doldurararak ağrılarınızı azaltabilirsiniz.
BOYUN YASTIĞI
Dik oturmanıza, belinizi desteklemenize rağmen ağrınız sürüyorsa, bunun nedeni uzun süre aynı pozisyonda kalmaktır. Uzun süreli uçuşlarda koltuğunuzu dik tutun, ağrı hissetmeye başladığınız anda koltuğu yatırın. Yorgunluk hissine kapılırsanız omurganızı serbest bırakın ve yastığı belinizden çıkarın. Uçuşlarda uyku da bazen problemlere yol açabiliyor. Uyku esnasında duruş bozukluğu yaşayabilir ve bir müddet o pozisyonda kalabilirsiniz. Burada boyun yastığı ile başınıza ve boynunuza destek vermek çok önemli.