Son zamanların en çok duyduğunuz diyetlerden biri, 'gluten diyeti' ama biliyorum ki hâlâ 'Glutensiz bir yaşam' denince birçoğunuzun yüzünde korkutucu bir ifade beliriyor. Glutensiz bir gün bitmez, o sofra tatlanmaz gibi geliyorsa bilin ki o günler çok geride kaldı. Artık birçok gıdanın sağlıklı alternatifleri üretiliyor. Yani daha sağlıklı olmak için hâlâ geç değil!
Bugün beyin hastalıklarına, hafıza kaybına ve bilişsel bozukluklara karşı dayanıklı, nasıl güçlü ve sağlıklı bir beyin inşa edebileceğimizden bahsedeceğim.
Ciddi bir beyin hastalığı yaşamış ya da yaşıyor olabilirsiniz. Sağlıklı bir beyin inşa etmek için, öncelikle proteinde bulunan amino asitler, sağlıklı karbonhidratlarda bulunan sağlıklı şekerler, sağlıklı yağlarda bulunan esansiyel yağ asitleri, vitamin ve mineral bakımından zengin, beyin dostu yiyecekler içeren bir yeme alışkanlığı edinmeniz gerekiyor.
Bugünkü yazımda fazla gluten tüketiminin vücuda etkileri, glutensiz bir yaşam için dikkat etmemiz gerekenler ve alternatif sağlıklı besin ipuçlarıyla beyin sağlığımız için olmazsa olmazlardan bahsedeceğim.
GLUTEN DİYETİ ZOR DEĞİL
Yukarıda da söylediğim gibi glutensiz bir hayat yaşamak zor gibi gelebilir, özellikle de market raflarında gün geçtikçe artan gluten içeren yiyecekleri göz önüne aldığımızda. Ama iyi haber şu ki; dünya doğal, glutensiz, harika malzemelerle dolu.
Yakın tarihli bir araştırmada, araştırmacılar gluten duyarlılığının ve çölyak hastalığının şizofreni ve psikoz ile bağlantılı olabileceğini ortaya koydu. Bilim adamları, şizofreni veya psikoz hastalarının zihinsel rahatsızlığı olmayanlara göre glutene daha fazla duyarlılığının olup olmadığını belirlemek için çeşitli antikor düzeylerini ölçtüler. Şizofreni ve psikoz geçirmiş önemli sayıda hastada gluten duyarlılığı için yüksek antikor seviyesi tespit edildi. Zihinsel rahatsızlığı olan hastalarda; zihinsel rahatsızlıkları olmayanlara kıyasla, glutene karşı reaksiyonlarında önemli ölçüde farklılık gözlemlendi.
Bu çalışma, gluten için anormal bir bağışıklık tepkisinin bu zihinsel hastalık formlarıyla karışabileceğini göstermektedir.
Tabii ki daha fazla araştırma gerekiyor, ancak bu çalışma, akıl hastalığı ile uğraşırken göz önüne alınması gereken önemli bir yemek listesini de beraberinde getiriyor.
Glutenle savaşta uygulayabileceğimiz en kolay çözümleri şöyle sıralayabilirim:
Özellikle gençlerin son zamanlarda pek tercih etmediği bir yöntem olsa da sağlıklı yaşam için hazır gıdalardan kaçmalıyız.
Glutensiz bir hayatın en güvenilir yolu, yemeklerinizi evde hazırlamaktan geçer. Doğru seçilmiş ürünlerle dolu bir kiler dolabı, çok karışık olmadan sayısız tarif yapmanıza olanak tanıyacaktır.
Kendinize bir iyilik yapın, mutfağınızdaki meyve ve sebzelerin sürekli taze ve mevsiminde olmasını dikkat edin. Bu durum yemeklerinizin sağlıklı, zengin ve çeşitli olmasını sağlar.
Yiyebileceğiniz ve yiyemeyeceğiniz yiyecekler konusunda uzman olmanız size büyük kolaylık sağlayacak. Bu sizi başlarda biraz zorlayabilir ama vücudunuza nelerin girdiğini bilmek size iyi gelecektir. İçindekiler bölümünü anlayamıyorsanız o ürünü almayın.
Basit, saf ve dürüst olan gıdaları tercih edin. Bu ne demek oluyor? Aşırı derecede işlenmiş, içeriği tanımlanamayan ve anlayamadığınız bilimsel isimleri listeleyen ürünleri satın almaktan kaçının.
HAZIR GIDALARA YÖNEL MEYİN
Son zamanlarda popüler olan glutensiz ürünler market raflarında yerlerini aldı bile. Bu ürünlerin birçoğunun problemi, boş ve işlenmiş kalorilerle dolup taşmış olmalarıdır. Amacınız, büyük çoğunlukla sağlıklı gıdaları evde pişirmek, hayatı kolaylaştıran glutensiz ürünleri gün içinde az miktarda atıştırmalık olarak tercih etmektir.
Bazı gıdaların gerçekten glutensiz olduğundan emin değilseniz emin olmak için üreticilere başvurun veya web sitelerini kontrol edin.
Yani gluteni kesmek, karbonhidratların büyük bir çoğunluğunun alımını azaltmak demektir. Tabii bu da kilo vermek isteyenler için ve genel vücut sağlığını iyileştirmek için iyi bir yoldur.
TAM TAHILLI ÜRÜNLERİ TERCİH EDİN
Vücudunuz sağlıklı karbonhidratları, beyninizin enerji tüketimi için ihtiyaç duyduğu doğal şekerlere ayırır. Bazılarınızın şeker bağımlılıklarını bu ifadeyle meşrulaştırdığını tahmin edebiliyorum. Bununla birlikte vücudunuzun belirli şeker ihtiyacı vardır. Gazlı içecekler, dondurma, kek, kurabiye veya diğer şekerli gıdalarda bulunan rafine edilmiş veya konsantre şekerler, kan şekeri seviyelerinin hızla düşmesine neden olacak hızlı şeker vermeyi sağlar. Bu tür hızlı şeker artışı, beyin sağlığınız için zararlıdır; bağışıklık sistemine zararından söz etmiyorum bile! Bunun yerine beyniniz; meyveler, tam tahıllar ve bakliyat gibi sağlıklı karbonhidratlardan alacağı devamlı enerjiye ihtiyaç duyar. Baklagiller hem protein, hem de karbonhidrat bakımından zengindir, bu nedenle beyin sağlığı için mükemmel bir besin seçeneği haline gelirler. Glutensiz tahıl ve karbonhidratların arasında kahverengi pirinç, yabani pirinç, siyah pirinç, badem unu bulunur. Kahverengi pirinç daha besleyici ve beyaz pirinçten daha iyi bir seçenektir. E vitamini sunar ve lif açısından yüksektir.
ÖĞÜN ATLAMAYIN
Kan şekeri seviyenizi dengede tutmaya yardımcı olmak için en azından üç öğün yemek yediğinizden emin olun. Kan şekeri, beyninizin en iyi performans için ihtiyaç duyduğu yakıttır. Öğün atlamak, günün belirli saatlerinde şeker ya da şekerlemeler yemek, ani şeker yükselişlerine sebep olabilir. Bu da takdir edersiniz ki beyin sağlığınız için tercih etmeyeceğimiz bir şey olacaktır. Margarin, hamur işi, bisküvi gibi trans yağ, hidrojenize yağ içeren tüm gıdaları hayatınızdan çıkartın. Trans yağları veya hidrojene edilmiş yağlar içeren ürünleri evinize sokmayın.
HER GÜN KIRMIZI ET VEYA SÜT ÜRÜNLERİ TÜKETMEYİN
Kırmızı et ve süt ürünleri, kan kolesterol düzeylerini artırma eğiliminde olan doymuş yağlar içerir ve vücudunuzun beyninizdeki beta-amyloid plaklarının üretimini teşvik eder. Bu da Alzheimer gibi beyin hastalıkları riskinizi artırır. Haftada beş defadan fazla et veya süt ürünü tüketmeyin. Her öğünde tüketeceğiniz miktar ise yarım bardak süt veya 170 gram etten fazla olmamalıdır. Kırmızı et yemediğiniz günlerde 170 gram tavuk, hindi veya balık tercih edin. Haftanın birkaç günü kendiniz için vejetaryen günü yapın. Protein açısından zengin olan bazı gıdalar; avokado, mercimek-fasulye gibi baklagiller, fındık, fındık ezmesi, badem sütü, soya sütü, fasulye filizidir.