Demir, yaşamak için ihtiyacımız olan en önemli mineraller arasında yer alır. Demir; alyuvarlarda hemoglobin üretmek, hücrelere oksijen taşımak, hücre gelişimi ve büyümesini düzenlemek, bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek ve beyin fonksiyonlarını desteklemek gibi son derece hayati görevleri üstlenir. Bu sebeple demir ihtiyacınızı gerektiği gibi karşılamanız şarttır. Bedeninizin günlük demir ihtiyacı yaşa bağlı olarak değişir. Yapılan araştırmalar ışığında yaşa göre değişen demir ihtiyacının bir listesi oluşturulmuş. Bu liste şöyle:
7-12 aylık bebekler: 11 mg
1-3 yaş arası çocuklar: 7 mg
4-8 yaş arası çocuklar: 10 mg
9-13 yaş arası çocuklar: 8 mg
14-18 yaş arası kız çocuklar: 15 mg
14-18 yaş arası erkek çocuklar: 11 mg
19-50 yaş arası kadınlar: 18 mg
14-50 yaş arası hamile kadınlar: 27 mg
14-18 yaş arası emziren kadınlar: 10 mg
19-50 yaş arası emziren kadınlar: 9 mg
19-50 yaş arası erkekler: 9 mg
51 yaş üstü herkes: 8 mg
SÜREKLİ AĞLIYORSA...
Demir eksikliğinin görülme sıklığı listesinin ikinci sırasında ise çocuklar yer alıyor. Demir eksikliğinin çocuklar üzerinde öğrenme güçlüğü, büyüme geriliği, iştahsızlık (ki büyüme ile doğru orantılıdır) ve çarpıntı gibi etkileri vardır. Son yıllarda yapılan araştırmalar, demir eksikliği bulunan çocukların yaşıtlarına göre daha huzursuz ve huysuz olduğunu da gösterdi. Yani çocuğunuz daima huzursuzsa, ağlama krizleri yaşıyorsa ve toplumda haylaz olarak nitelendiriliyorsa dikkat; demir eksikliği olabilir. Elbette sadece davranışlarına bakarak demir eksikliği olup olmadığını anlamak imkansız. Çocuğunuz yaşıtlarından daha küçük gösteriyorsa bu durum, demir eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir. Gelişim için son derece önemli olan bu mineralin eksikliği, büyümeyi yavaşlatmanın dışında hareketsizlik, devamlı yorgunluk ve halsizlik gibi belirtiler de gösterir.
CİLDİ SOLGUN OLABİLİR
Eğer çocuğunuzun tırnak yapısında bir farklılık varsa ve çabuk kırılıyorsa, yine demir eksikliği düşünülmelidir. Gözün beyaz kısmındaki renk değişiklikleri ve cilt solgunluğu da çocuklarda demir eksikliğinin varlığını işaret eden diğer belirtilerdir. Baş dönmesi, kulak çınlaması, dilde yapı bozukluğu, ağrılı yutkunma, kabızlık ve nefes alma güçlüğü yine çocuklarda demir eksikliği belirtileri arasında yer alır. Hemen hemen hepimiz gıda maddeleri dışında sayılan şeyleri ağzına götüren, hatta bağımlı derecede bunları tüketen çocuklar görmüşüzdür. Bunların başında toprak, kireç, kalem ucu, duvar boyası gibi kesinlikle yenmemesi gereken şeyler gelir. Eğer çocuğunuz bu gibi davranışlar sergiliyorsa dikkat; demir eksikliği olabilir.
DOKTORUNUZA DANIŞIN
Her şeyin olduğu gibi demir mineralinin de fazlası zararlıdır. Literatüre demir zehirlenmesi olarak geçen durumla karşılaşmamak için demir takviyesi almadan önce mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir. Demir zehirlenmesi, demirin vücuttan aktif şekilde atılamadığı durumlarda gerçekleşir ve karaciğere hatta kalbe ciddi zararlar verebilir. Bu sebeple yukarıda saydıklarımdan bir ya da birkaçı çocuğunuzda görülüyor diye demir takviyesi vermeye kalkmayın. Yapmanız gereken ilk şey, bir uzmana başvurmak ve talimatlarına uymaktır. Demir mineralini (çoğunlukla), tükettiğimiz gıdalardan alırız. Gıdalardan gelen demir heme ve heme olmayan demir olmak üzere ikiye ayrılır. Heme, hayvansal gıdalardan elde ettiğimiz demirdir. Heme olmayan demir ise bitkisel besin kaynaklıdır. Süt ve süt ürünlerinde bulunan demirdir: mercimek gibi baklagiller, zenginleştirilmiş ya da tam tahıllar, tam tahıllı gevrekler, kabuklu yemişler, çekirdekler ve patates bu gruba girer. Heme olmayan demir en iyi, C vitamini zengini yiyeceklerle beraber tüketildiğinde emilir. Yiyeceklerden yeterli demiri elde etmenin bir diğer yolu da pişirme kaplarına dikkat etmenizden geçer. Yapılan araştırmalar, eski tip dökme tencere ya da tavalarda pişirdiğiniz gıdalardan diğer kaplarda pişenlere oranla daha fazla demir alabileceğinizi gösteriyor.
NE, NASIL TÜKETİLMELİ?
Tükettiğiniz gıdalardan maksimum demir almak için onları tüketmeniz kadar nasıl ve neyle tükettiğiniz de önemlidir.
Yoğurt ve sebze birlikte tüketildiğinde, yanında C vitamini içeren gıdalar veya domates tüketmek emilimi artırır.
Ispanak hakkında yanılıyorsunuz. Ispanakta demir minerali vardır ancak aynı zamanda okzalat içerir ki yapılan araştırmalar, okzalatın demir emilimini engellediğini gösteriyor.
Bebeğiniz altıncı ayını bitirdiğinde, onu emzirmeye devam etmekte ısrar etmenizin sandığınızın aksine ona zararı vardır. Anne sütünde olmayan nadir minerallerden biri de demirdir ve gıdalar sayesinde alınabilir. Vakti geldiğinde bebeğinizi demirden zengin gıdalarla beslemeniz gerekir. Özellikle hazırladığınız çorbalara, inek ve koyun eti ilave etmeniz gerekir. Yeşil mercimek de demirden zengindir ve bebeğinizin çorbalarına ilave edebileceğiniz bir alternatiftir.
Demir minerali en çok; kuru kayısı ve kuru üzüm gibi kurutulmuş meyveler, kırmızı et ve karaciğer, pekmez, tahıllar, yumurta, lahana, fasulye, pancar, patates, fındık, badem, şeftali, armut, hurma, kabak ve balıkta bulunmaktadır.