Çocuk, birlikteliği aile yapan en önemli unsurlardan biridir. Çiftler, evlendiklerinde hiçbir problemleri olmadığını, istedikleri anda çocuk sahibi olabileceklerini düşünürler. Büyük bir yüzde için durum aynen böyledir. Ancak özellikle son yıllarda artan doğal yollarla gebe kalamama problemi, tüm dikkatleri bu yöne çekiyor. Bu durumu yaşayan çiftler için yapılması gereken ilk şey doğru tanı yöntemlerini kullanmak ve güvenilir teşhis almaktır. Konuyla ilgili bilgi ve tecrübesine son derece güvendiğim çok değerli mesai arkadaşım Doç. Dr. Gazi Yıldırım'ın değerli katkılarıyla hazırladığım bu yazı, konuyu merak edenlere giriş niteliğinde olacaktır diye düşünüyorum...
Ne zaman doktora başvurmak gerekir?
Sağlıklı bir hamilelik süreci için en önemli şeylerden biri kadının yaşıdır. 35 yaş, hamile kalmak isteyen bir kadın için eşik sayılır. 35 yaş altında, düzenli ve sıkıntısız adet gören bir kadın öncelikle doğal yollarla hamile kalmayı denemelidir. Embriyonun oluşması, çatlayan yumurta ile spermin birleşmesi neticesinde meydana gelir. Bu sebeple doğru zamanda ilişkiye girmek, şansı artırmak için çok önemlidir. Düzenli adet gören bir kadın için bu döngü, (genelde) 28 günde bir başa döner. Döngünün tam ortasında yani 14'üncü gün, yumurtanın çatlama ihtimalinin en yüksek olduğu dönemdir. Adetin ilk günü, 1'inci gün olarak sayılır. Spermin yumurtayı dölleyebilmesi için yumurtanın çatlamış olması gerekir. Spermin 48 saat canlı kalabildiğini ve biyolojik saatin her kadında aynı işlemediğini düşünecek olursak, tedbirli davranmak gerekir. Bu sebeple, 10'uncu gün itibariyle gün aşırı ilişki, doğal yolla bebek sahibi olmak isteyen bir çiftin şansını artırır. 35 yaş altındaki bir kadın, bir yıl boyunca yumurtlama günlerini takip ettiği halde hamile kalamadıysa, doktora başvurması gerekir.
Doğal yollardan çocuğu olmayan bir çifti neler bekliyor?
Önce kadının muayene edilmesi zaman kazanmak açısından önemlidir. İlk yapılması gereken, jinekolojik muayeneden geçmektir. Bu sayede kist vb. oluşumların taraması yapılmış olur.
İkinci araştırma konusu ise hormonlardır; yumurtlama vb. böylece kontrol edilmiş olur. Adet düzensizliği, tüylenme vb. durumlar; dengesiz ilerleyen sistemin işaretleri arasındadır.
Hamile kalamayan bir kadında bakılması gereken iki önemli hormon vardır. Bunlardan ilki, tiroid hormonudur (TSH seviyesine bakılır). İkincisi ise hiperprolaktenemidir (prolaktin seviyesine bakılır). Basit bir kan testi sonucu ulaşılan bu verilerde bir problem gözlemlenmediyse bir diğer aşama olan kanal (tüp) açıklığı ve rahim şekil bozuklukları incelemesine geçilir. Halk arasında ilaçlı film olarak bilinen HSG filmi çektirmek gerekir. Bu yöntem, röntgen çekmek gibidir. Rahim ağzından yollanan ilaçlı sıvının rahim içindeki hareketinin izlenmesi yoluyla yapılır. Bu aşamalarda bir problemle karşılaşıldığında gecikmeden tedavi olmak gerekir.
Erkekler için tanı aşaması, çok daha basit seyreder. Yapılacak meni testi, erkeğin üreme sisteminin incelenmesi adına neredeyse tüm veriyi toplamaya yeter. Sperm testinde; spermin hacmi, yoğunluğu ve şekline bakılır.
Her şey normal ancak hamilelik gerçekleşmiyorsa ne yapılmalı?
Bu durumda akla ilk gelen tüp bebek yöntemini denemek olabilir. Oysa bu yöntem, son sırada yer alır. Tüp bebekten önce yapılabileceklerin ilki yumurtlama takibidir.
Yumurtlama takibi nedir?
Yumurtlama takibi, daha önce bahsettiğim gün sayma yönteminin doktor kontrolünde yapılması olarak tanımlanabilir. Sistem herkes için farklıdır ve yumurtlama günü kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kadın yumurtalıklarında çok sayıda folikül bulunur. Her adet döngüsünde bir tanesi büyüyerek çatlar ve içerisinden yumurta hücresi atılır. Yumurta takibi (ölçümü) yumurtalıkta büyüyen folikülün boyutlarının aşama aşama ölçülmesidir.
MİKRO ÇİPLİ AŞILAMA DEVRİ
Harvard Üniversitesinde görev yapan Prof. Dr. Utkan Demirci tarafından bulunan mikro çip, tıp dünyasında adeta çığır açtı. Üretimi İzmir'de yapılan ve tüm dünyaya ulaştırılan bu çip sayesinde, tüp bebek ve aşılama yöntemleriyle gebelik ihtimali yüzde 20 oranında artıyor. Çipli yöntem sayesinde ayrıştırma esnasında sağlıklı hücreler korunabilirken, şampiyon olarak ifade edilenler, kolaylıkla ayrıştırılabiliyor.
AŞILAMA NEDİR?
Yumurta takibinden olumlu netice elde edilemediğinde aşılama yöntemine geçilir. Aşılma, yumurtayı dışarı çıkarmadan hamilelik ihtimalini artıran bir yöntemdir. Yumurtlama takibi işlemi, folikülü destekleyen ilaçlarla beraber aynen uygulanır. Belirlenen günde çatlatma iğnesi yapılır. Yola çıktığı ilk andan beri kontrol edilen folikül, geliştirilmiş ve olması gerektiği gibi çatlatılmış olur. Erkekten alınan sperm, laboratuvar ortamında incelenir ve en sağlıklıları seçilir. Seçilmiş hücreler, belirlenen saatte, rahim ağzından kanala yollanarak döllenmesi beklenir.
TÜP BEBEK YÖNTEMİ
Tüp bebek yöntemi, uygulanmaya başlandığı ilk günden günümüze, başarı yüzdesini artırmakla kalmayıp sürekli ilerleyen bir tekniktir. Doktorunuzun takip ve kararı neticesinde, saydığım yöntemler hiç denenmeden başvurulabileceği gibi diğer yöntemlerden başarı elde edilmediği durumlarda da devreye girebilir. Yaş ve teşhis, karar vermede en önemli faktörlerdir.
Tüp bebek yöntemi, yumurta ve spermin geliştirilip ayıklanarak laboratuvar ortamında döllenmesi ve rahime yerleştirilmesi olarak özetlenebilir. Başlangıç aşaması tıpkı aşılama yöntemindeki gibidir.