* Uyku apnesine nasıl tanı konuluyor?
Uyku apnesinin en önemli tanı yöntemi; 'polisomnografi' yani gece uykusunu gözlemlemektir. Uyku laboratuvarları, uyku hastalıklarının tedavisinde önemli bir görev yapıyor. Hastalar bu laboratuvarlara gelip bir gece kalıyor ve burada çeşitli testlerden geçiriliyor. Uyku laboratuvarında; hastanın beyin dalgaları, göz hareketleri, kalp elektrosu, uykuda burundan ve ağızdan nefes akımı, göğüs, karın ve bacak hareketleri, kan-oksijen seviyeleri izleniyor. Bir gece boyunca uyku laboratuvarında kalan hastanın, normal uyku saati geldiğinde uyuması ve ertesi sabah kendi saatinde kalkması isteniyor. Gece boyunca hasta hakkında toplanan bin sayfalık bilgi değerlendiriliyor. Hasta hangi uyku evrelerinden geçmiş, tam uykuya, rüya uykusuna ne zaman girmiş, uyku kalitesi nasıl ve uykuda nefesi kaç kere, kaç saniye ve hangi pozisyonda durdu gibi soruların cevabı inceleniyor. Gece uykusu çalışması, gündüz uyku halini açıklayacak yeterli veriye sahip değilse, o zaman 'multiple sleep latency' yani gündüz uyku testi yapılıyor. Bu test sırasında hastanın iki saat aralarla toplam beş kez şekerleme uykusuna dalması isteniyor.
* Uyku apnesi tedavisi sonuçları ne kadar etkili?
Uyku apnesi olan hastalarda en önemli nokta; hastanın kilo almaması, uykudan önceki saatlerde sigara ve alkol kullanılmamasıdır. Çünkü sigara, boğaz kaslarını gevşetip apneyi artırır. Alkol, uyku apnesini ağırlaştırır ve uykudaki oksijen düşüşlerini artırır. CPAP adı verilen hava kompresörleriyle yapılan tedavide ise; burun üzerine yerleştirilen silikonlu yumuşak bir maske aracılığıyla hava üfleyerek daralma ve tıkanıklık gelişimi engellenir. Bu nedenle CPAP, yüzde yüz etkili olduğu bilinen tek yöntemdir. CPAP cihazlarının basıncı; hastalığın ağırlığı, kişinin boğaz yapısı ve kasların gerginliği ile ilişkili olup, uyku laboratuvarında gözetim altında ayarlanır. Cerrahi tedaviyi ise; genç, zayıf yapıda, anatomik faktörlerin cerrahi tedavi ile düzeltilebileceği düşünülen hastalara ve CPAP kullanımında sıkıntı yaşayan hastalara öneriyorum.
* Apneye karşı kullanılan başka cihazlar var mı?
Özel olarak diş hekimleri tarafından hazırlanan, dili öne çeken veya alt çeneyi ileri doğru iten ortodontik cihazlar da hastanın hava yolunun tıkanmasını engelleyebiliyor. Uyku apnesi tedavisinde kullanılan tüm cihazlar gece boyunca takılıyor. Bu tür ağız içi araç ve basınçlı hava maskesi kullanan hastalarda, hastalık çok ender olarak tamamen tedavi edilebildiği için CPAP ve diğer tüm cihazların tıpkı bir gözlük gibi hayat boyu takılması gerekiyor.