Zencefil, 'Zingiber officinale' adıyla bilinen bir bitki türüdür ve özellikle Güneydoğu Asya kökenlidir. Zencefil, baharat olarak kullanılan ve aynı zamanda çeşitli sağlık faydalarıyla da bilinen bir bitkidir. Yemeklere tat ve aroma katmak için kullanılabildiği gibi, geleneksel tıpta da çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Zencefil, binlerce yıldır Asya kökenli geleneksel tıpta kullanılan ve çeşitli sağlık faydaları ile ilişkilendirilen bir bitkidir. Zencefil, ufak bir bambuya benzeyen bol sulu bir bitkinin kökü. İnsanlık tarihinde 3000 yıldan uzun bir süredir bilinip kullanılıyor. Tarih boyunca Asurlulardan Babillilere, Mısırlılardan Romalılara pek çok farklı uygarlığın mutfağında kullanılan bir baharat olmuş. Çin'in güney bölgelerinde ve Hindistan'da yetişiyor. Asya mutfağında, kuru baharat karışımlarından sonra en yaygın kullanımı olan baharat.
Asya ülkelerinde çoğunlukla taze olarak tüketiliyor. Orta Doğu ve Avrupa'ya kervan yollarıyla ulaştığında kuru kökler halinde olduğu için, buralarda zencefili kuru olarak kullanma geleneği yaygınlaşmış. Zencefil ekildikten 9-10 ay sonra, tam olgunluğa ve ideal lif oranına ulaştığında hasat ediliyor. Güneşte kuruyana kadar bekletiliyor. En kaliteli ürünü elde etmek için kurutulmadan önce kabuğu soyuluyor. Kabuğu soyulmadan kurutulanlar ise ikinci kalite sayılıyor. Kurutulmuş zencefil kök olarak ya da öğütülmüş toz şeklinde baharatçılardan temin edilebilir. Satın alırken kalitesine dikkat edin. Düşük kaliteli zencefilin tadı çok keskin, dokusu fazla lifli olur. Kaliteli bir zencefilde ise limonsu notalar kolaylıkla hissedilir. Kökleri evde öğütmeniz biraz zor olabilir. Dolayısıyla tercihen öğütülmüş, toz şeklinde ve kısa sürede tüketebileceğiniz az miktarlarda satın alın. Bitki çayı gibi kaynatarak kullanacağınız durumlarda ise kök zencefili tercih edebilirsiniz. Hava almayan cam kavanozlarda kurutulmuş kök zencefili en az 2 yıl boyunca saklayabilirsiniz.
FAYDALARI
Mide rahatsızlıklarına iyi gelir.
Sindirim sistemini düzenler.
Hazımsızlık, gaz ve şişkinliği hafifletir.
Bağırsakları çalıştırır.
Ülser ve reflü tedavisine destek olabilir.
Detoks etkilidir.
Kolesterolü dengeler.
Kalp krizi, nefes darlığı ve solunum yolu için etkilidir.
Bağışıklığı güçlendirir.
Enfeksiyon tedavisinde kullanılır.
Antiseptik etkisi gıda zehirlenmelerinde etkilidir.
Eklem ve adet sancısı gibi ağrılara iyi gelir.
Kolon ve yumurtalık kanserinde büyümeyi geciktirir.
Kan şekerini dengeler.
ZENCEFİL TOZU NASIL KULLANILIR?
Bal ve zerdeçal ile karıştırarak güçlü bir karışım hazırlayabilir, sabahları bir kaşık tüketebilirsiniz.
Aromalı ekmek ve hamur işleri yapımında kullanabilirsiniz.
Tavuk, et ve sebze yemeklerine ve çorbalara ilave edebilirsiniz.
Çeşitli baharatlarla karıştırarak zengin baharatlar elde edebileceğiniz gibi, doğrudan köri veya masala baharatı yapımında da kullanabilirsiniz.
Sebzelerle yaptığınız çorba tariflerine ilave edebilirsiniz.
Bazı kek, kurabiye ve pasta tariflerine ekleyebilirsiniz.
Soğuk çay ve limonata gibi soğuk içecek tariflerinde kullanabilirsiniz.
Nane limon, karabiber ve bal veya limon suyu ve bal ile çeşitli sıcak çaylar hazırlayabilirsiniz.
ZENCEFİLLİ KIŞ ÇORBASI
MALZEMELER
1 adet orta boy havuç
1 adet iri soğan
3 diş sarımsak
4 yemek kaşığı zeytinyağı
1 yemek kaşığı un
2 fındık büyüklüğünde taze zencefil
1 silme çay kaşığı toz kişniş
1 silme tatlı kaşığı pul biber
4 su bardağı su
Tuz
YAPILIŞI: Öncelikle soğan ve sarımsaklar ince ince doğranıp, zeytinyağında kavrulur. Üzerine un eklenip, kavurmaya devam edilir. Havuç rendelenip, kavrulan soğana eklenir. İnce kıyılmış taze zencefil de eklendikten sonra üzerine 4 su bardağı kaynar su koyulup, orta ateşe alınır. Üzerine kişniş, pul biber ve tuz atılıp, 15 dakika kaynatılır. Kaynadıktan sonra ocağın altı kısılır ve el mikseri yardımıyla çorba ezilir. Sonrasında 5 dakika daha yüksek ateşte kaynatılır. İsteğe göre kıtır ekmek taneleri ile servis yapılır.