Sofraların ve yemeklerin vazgeçilmezi olan domatesin faydaları da insan sağlığı için vazgeçilmez bir konumdadır. Lezzetiyle de sevilerek yenilen domates, hem Türkiye'de hem de dünyada yoğun olarak tüketilmektedir. Artık yaz mevsimini bile beklemeden 12 ay boyunca neredeyse bütün yemeklerde tükettiğimiz domates, Amerika kıtası keşfedilene kadar Avrupa'nın da haberdar olmadığı bir sebzeydi. Kolomb'un Amerika'yı keşfi sonrasında, 1550 yıllarında Avrupa'ya taşınmış, hatta Avrupa'ya gelişinde Fatih Sultan Mehmet'in rol oynadığına dair asparagas bilgiler dolaşan o çok sevdiğimiz sebze. Tüketilen domatesler, Kuzey Amerika'da ve Avrupa'ya geldiğinde zehirli olduğu düşünülmüş hatta tüketilmemişti. Kırmızı zehrin rengi olduğu için zehirlenerek öleceklerinden korkuyorlardı tüm Avrupalılar. Daha sonra 1692'de bir Napoliten yemek tarifinde domates görülünce talihi tamamen değişiyor. Osmanlı mutfağına da 19. yüzyılın sonunda giren domates, sadece yeşilken tüketiliyor, rengi kızarmadan önce hemen dolması, çorbası, zeytinyağlısı ve turşusu yapılıyordu.
ANADOLU'DA DOMATES
Anavatanına diğer kıtalardan daha yakın olsa da Kuzey Amerika'da da domates tüketimi ancak 18. yüzyılda başladı. Bizim mutfağa da 19. yüzyılın sonunda girdi. Tabii Anadolu'ya gelen bu domatesler, bugün bildiğimiz boyutlardaki domatesler gibi değil, kiraz domates dediğimiz küçük domateslerdi. Günümüzde Türkiye, dünyanın en çok domates üreten ülkelerinden biri halinde. Birinci Dünya Savaşı sonrası Adana ve Trakya'da başladı, zamanla tüm yurda yayıldı.
DİKKAT DİKKAT
Domates sağlık için oldukça faydalı bir besindir. Ancak her besinde olduğu gibi domatesin de bazı yan etkileri meydana gelebilir. Öncelikle domates alerjen bir gıdadır. Bazı kişilerin domatese alerjisi olabilir. Tüketimin ardından kızarıklık, kaşıntı ve deride döküntüyle şişme meydana gelebilir.
Bunun yanı sıra beta-bloker ilaç kullanan kişiler domates yerken miktarında kontrollü davranmalıdır.
Fazla domates tüketimi böbrek sağlığı için zararlı olabilir. Aynı zamanda böbrek hastaları da domates tüketiminde dikkatli davranmalıdır. Bunun nedeni böbrek için de önemli olan potasyum mineralidir. Domatesin içeriğindeki yoğun potasyum oranı ile fazla tüketimde zararlar meydana gelebilir.
DOMATESİN FAYDALARI
Domatesin içeriğindeki su oranı çok yüksek olduğu için cildi nemlendirme özelliği bulunur. Bu da cildin daha bir parlak görünüme kavuşmasına yardımcı olur.
Vitamin zengini olan domates, insan vücudunun gün içinde ihtiyaç duyduğu vitaminin yüzde 20'sini tek başına karşılayabilir.
Potasyum içeriği yüksek olan domates kalp dostu bir besindir.
Göz sağlığına iyi gelen mineraller ve vitaminleri içinde taşır.
Yüksek tansiyonu dengeleyebilir.
Domateste kalsiyum oranı da yüksektir. Bu yüzden kemik ve diş sağlığına olumlu fayda sağlar.
Domates içeriğinde zeaksantin, likopen ve bunun yanı sıra antioksidanlar bulunur. Bu da vücudu serbest radikallere karşı korur.
Farklı kanser türlerine karşı da vücudu koruyabilir. Hücreleri yenileyici bir özelliği bulunur.
Domatesin doymuş yağ oranı da 0'dır. Bu yüzden kalbe faydalı bir besindir.
Domates tohumlarında kolesterol bulunmaz. Aynı zamanda yüksek bir lif oranına sahiptir. Bu yüzden kolesterol düşürücü bir etkisi bulunmaktadır.
Kan şekerini düşürmeye yardımcıdır.
Bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve vücudun hastalıklara karşı daha dayanıklı olmasında yardımcıdır.
Göz sağlığına iyi gelen A vitamini içeriği ile görme kabiliyetini artırır.
Cildin oksijen almasını sağlayarak cildi gençleştirir.
Domatesin doğal bir güneş kremidir.
KONSERVE DOMATES
MALZEMELER
50 kg domates
1 kg kırmızı kapya biber
Tuz
Ayçiçek yağı
YAPILIŞI: Domatesleri ve kırmızı biberleri rondoda çekiyoruz. Bir tencereye döküp, tuz ve ayçiçek yağı ekliyoruz. Malzemenin ölçüsü yarıya inene kadar kaynatıyoruz. Cam kavanozları da kaynatıyoruz. Sıcakken pişmiş domatesleri doldurup ağzını kapatıp kavanozları ters çeviriyoruz.
KONSERVE EZME
MALZEMELER
3 kg domates
10 adet kırmızı kapya biber
1 kase dolusu cin biber
1 bağ maydanoz
15 diş sarımsak
1 çay bardağı tuz
3 su bardağı sirke
Sıvı yağ
YAPILIŞI: Kırmızı kapya biberleri fırında közlüyoruz ve rondoda çekiyoruz. Diğer tüm malzemeyi de rondodan geçiriyoruz. Büyük bir kasede bütün malzemelere sirkeyi de ekleyerek karıştırıyoruz. Hepsini kaynatıyoruz. Sıcakken kavanozlara doldurduktan sonra kapağını kapatıp ters çeviriyoruz.