Soğuk kış aylarının vazgeçilmez içeceği bozanın nasıl yapıldığını biliyor musunuz? İşte boza tarifi, bozanın faydaları, bozanın besin değeri ve boza hakkında tüm merak ettikleriniz...
Boza, ilk ortaya çıkışı binlerce yıl öncesine dayanan geleneksel bir Türk içeceğidir. Darı irmiği, su ve şekerden üretilen bu içecek, genellikle kışın tercih edilir. İnsan vücudu havalar soğudukça metabolizmayı koruma altına almak ister. Enerji harcaması azalır ve gıdalardan alınan enerjiyle vücut ısısı korunmaya çalışılır. Ortaya çıkan bu enerji ihtiyacından dolayı, özellikle kışın yoğun karbonhidrat içerikli, yüksek kalorili, tatlı ve şekerli gıdalara düşkünlük artar.
Bozaya bilinen en eski Türk içeceği deniliyor ve Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü coğrafyalarda da rastlanıyor.
Boza nasıl yapılır kısmına gelince de maya yardımıyla yapıldığını kısaca söylemekte fayda var.
BOZANIN FAYDALARI
Boza, fermente bir üründür. Florasında pek çok laktik asit bakterisi bulunur. Bu mayalar ve laktik asit bakterileri probiyotik etki gösterirler. Probiyotikler bağırsaklarda bulunan canlı bakterilerdir. Bu faydalı bakteriler sayesinde bağışıklık sistemi güçlenir, vücudun direnci artar. Hem kronik hem de mevsimsel hastalıklara karşı güçlü bir korunma kalkanı sağlanır. Probiyotiklerin kan şekeri, kolesterol ve hatta vücut ağırlığının dengede kalmasında da rolleri vardır. Laktik asit bakterileri sindirim sistemini korur. Mide yanması gibi şikayetleri önler, bağırsak fonksiyonlarını düzenler, hazmı kolaylaştırır, gaz şikayetlerinin ortadan kalkmasını sağlar, kabızlığı azaltır. Bozanın içerdiği bu faydalı bakteriler, tükettiğimiz gıdalarla vücudumuza giren toksik, alerjen ve kanserojen maddeleri yok eder. Boza oldukça besleyici ve enerji veren bir içecektir. Zengin bir karbonhidrat kaynağıdır ve B vitamini içerir. Bu yüzden özellikle kilo almak isteyenler, büyüme çağında olan gençler, halsizlik çekenler, yüksek enerjili diyetle beslenmesi gerekenler ve ağır iş temposunda çalışanlara önerilebilir.
TARİHÇESİ
Boza Anadolu coğrafyasına Kıpçak Türkleri tarafından getirilerek Balkanlara taşınmış. Hem besleyici hem de lezzetli bulunan bu içecek yıllar içinde de hayli yayılmış. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde 17. yüzyıl ortalarında İstanbul'da 300'den fazla bozacı dükkânının bulunduğunu, bu dükkânlarda 1100 kadar bozacının çalıştığını aktarmış.
Boza tarihi yazısında bir de Arap gezgin İbn Battuta bozayı görüp yazanlardan. 14. yüzyıl başlarında kaleme aldığı seyahatnamesinde Türklerin içtiği bu içeceği anlatmıştır.
Osmanlı ve Türkiye'yi bu konuda ayrı tutmak tabii ki imkansız ama Osmanlı-Rus savaşı sonrası bozanın da kaderi değişmiş. Özellikle Balkan coğrafyasından yoğun göç alan İstanbul'da çeşitli boza denemeleri yapılmış. Boza süzülmüş ve daha yoğun bir kıvam elde edilmiş. Son olarak da boza mermer kaplarda saklanarak servis edilmeye başlanmış. Mermer kaplar ahşap fıçılardan daha çok ilgi görmüş. Hem koku bırakmamış hem de daha iyi mayalanma gerçekleşmiş.
EV YAPIMI BOZA
MALZEMELER
2 su bardağı bulgur
21 su bardağı su
2 çorba kaşığı un
1/2 su bardağı yoğurt
1/2 tatlı kaşığı kuru maya
2.5 çorba kaşığı şeker
1/2 çorba kaşığı vanilya
2 çorba kaşığı tarçın
YAPILIŞI: Bulguru büyük bir tencereye koyup 12 su bardağı su ile üzeri kapalı olarak oda sıcaklığında 1 gece bekletin. Kısık ateşte 2 saat kadar pişirin. Mutfak robotuna koyup çekin ve süzgeçten geçirin. Karışımı buzdolabına koyun. Süzgeçin üzerinde kalan bulguru yeniden tencereye koyun ve 8 su bardağı su ilave edip kısık ateşte 1 saat daha pişirin. Süzgeçten geçirip buzdolabına koyun. Unu küçük bir tencereye koyup üzerine 2/3 bardak su koyun ve kısık ateşte sürekli karıştırarak koyulaşıncaya dek pişirin. Ateşten alıp içine 2 çorba kaşığı şeker koyup eriyinceye dek karıştırın. Ilıyınca içine yoğurt katın. Mayayı çeyrek bardak ılık suda ezip ardından 5 dakika bekletin ve yoğurt karışımına katın. Ilık mekanda yarım saat bekletin. Mayalı karışımı ezilmiş bulgura ekleyip oda sıcaklığında yaklaşık 2 gün bekletin ve ara sıra karıştırın. Vanilya ve kalan şekeri ekleyip şeker iyice eriyinceye kadar karıştırın. Tarçınla servis edebilirsiniz. Ayrıca isteğe göre bu karışım buzdolabında 3 gün bekletilebilir.