Yaklaşık bir asırdır ismini duyduğumuz analı kızlı köftenin Adana'ya mı, Malatya'ya mı ait olduğu tartışıladursun, biz her iki mutfağı da kucaklıyoruz ve bugün analı kızlıyı mercek altına alıyoruz.
Adana'nın hikayesi şöyle:
Adana'da Seyhan ırmağı kenarında yaşayan Haçca ana adındaki bir kişi bu yemeği yapmış ve adını koymuştur. Haçca ananın tam yedi oğlu vardır. Kendisi bir kız çocuk özlemiyle yanıp tutuşmaktadır.
Haçca ananın Allah'a yakarışları boş çıkmamıştır. Bir kız evlat sahibi olmuştur. Haçca ana kızına gözü gibi bakıp büyüterek evlenecek yaşa getirmiştir. Nihayetinde Haçca ananın kızına görücüler gelmektedir. Fakat hepsine bir kulp bulup kızını bir türlü vermemektedir. Kızı bir gün bir genci sevip onunla kaçınca, biricik kızının yanında olmamasına dayanamayan Haçca ana yataklara düşer. Bunu öğrenen kızı eşini de ikna ederek anasının elini öpmeye gider. Kızının özlemiyle yaşayamayacağını anlayan anne onu affeder. Yedi gün yedi gece ziyafet düzenler. Analı kızlı, bu muhteşem düğünde yapılan çok özel bir yemektir.
ADANA SAHİPLENDİ, MALATYA TESCİL ETTİRDİ
Kadınların bir araya gelerek yaklaşık 2 saatlik yoğun mesainin ardından hazırladıkları analı kızlı köfte, önemli ve özel günlerde tüketilmesinin yanı sıra turistik amaçla kente gelenlerin de tercih ettiği yemekler arasında yer alıyor.
Kentin vazgeçilmez yemeklerinden olan köfte, bir asrı aşkındır ilk günkü lezzetini kaybetmeden sofralarda yerini alıyor.
Dananın sırt etinin bulgurla karıştırılarak yoğurulmasıyla dışı yapılan analı kızlı köftenin içi için ise orta yağlı kıyma ve soğan kavruluyor. Bir yandan başka bir tencerede kuşbaşı et, nohut ve salçalı su kaynatılıyor. Daha önceden hazırlanan kıyma ve soğan büyük ve küçük şekildeki hamurun içine doldurulup üzerine nohut suyu eklenerek servis ediliyor.
Türk Patent ve Marka Kurumu'ndan 2021'de coğrafi işaret tescili alan Malatya'nın analı kızlı köftesi, Arslantepe Höyüğü'nün UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmasının ardından kente gelen yerli ve yabancı turistlerin beğenisine sunuluyor.
BAŞKA İSİMLERİ DE VAR
Analı kızlı yemeği sulu bir yemek olması sebebiyle çorba olarak da bilinir. Tiritli dolma köfte, akıtma köfte ya da analı kuzulu olarak da adlandırılan yemek farklı yörelerde yapılmaktadır.
ANALI KIZLI YEMEĞİ
MALZEMELER
500 gr çiğköftelik kıyma
250 gr az yağlı kıyma
1 kg kemikli kuzu eti
100 gr iri çekilmiş ceviz
300 gr nohut
1 kg köftelik bulgur
3 adet büyük soğan
1 çorba kaşığı domates salçası
1 çorba kaşığı tereyağı
2 adet limon
1 çorba kaşığı nane
1 çay kaşığı tuz
YAPILIŞI: Akşamdan ıslatılmış nohut, et, biber, domates salçası ve küp şeklinde doğranmış bir adet soğanı bir tencereye alın. Üzerini kapatacak kadar su ve tuz ilave ederek pişirin. Başka bir kapta az yağlı kıymayı suyunu bırakıncaya kadar kavurun. Küp şeklinde kesilmiş 2 adet soğanı da kıymaya ilave ederek kavurmaya devam edin. Tuz, karabiber ve cevizi ilave edin ve soğumaya bırakın. Çiğköftelik kıyma, ince bulgur, tuz ve karabiberi az su ilavesiyle macun kıvamına gelecek şekilde yoğurun. Hazırladığınız bu harcın bir kısmını ayırdıktan sonra misket büyüklüğünde köfteler yapın. Kalan kısmından ceviz büyüklüğünde parçalar kopararak içini oyduktan sonra içli köfte yapar gibi içine cevizli harçtan ilave ederek kapatın. Köfteleri bir süzgece alın. İçinde su kaynayan bir tencereye bu süzgeci yerleştirin. Bir süre haşladıktan sonra, daha önce hazırlamış olduğunuz salçalı et suyuna süzerek alın. 2 limonun suyunu sıkın. Tereyağını eritin, naneyi yağda biraz çevirin ve yemeğinizin üzerine döktükten sonra servis yapın.
NOT: Suyun içine yarım limon suyu ve tuz ekleyin ki köfteler açılmasın.
YOĞURTLU ANALI KIZLI
MALZEMELER
100 gr kıyma
1 kuru soğan
1 su bardağı köftelik bulgur
1 tatlı kaşığı biber salçası
1 fincan pirinç
3 yemek kaşığı un
1 kase tuzlu yoğurt yada süzme yoğurt
Tereyağı
Nane
Tuz
Karabiber
YAPILIŞI: Bulguru 1 çay bardağı suyla ıslatalım ve biraz şişmesi için bekleyelim. Bu arada kıymayı kavuralım, üzerine küp doğranmış soğanı da ilave edip kavurmaya devam edelim. Ocaktan alınca tuzunu ve karabiberini ekleyip harmanlayalım.
Bulgurun içine biber salçası ve tuz katıp yoğuralım. Bulgurlar ezilince un ilave edelim ve yoğurmaya devam edelim. Aralarda azar azar su ilavesini unutmayalım. (Parçalanmayan sakız gibi bir hamur elde etmeliyiz)
Tencereye su koyup kaynatalım. Pirinci de içine katalım. Pirinçler pişince tuzlu yoğurdu katıp erimesi için biraz daha kaynatalım.
Hamurumuzdan ceviz büyüklüğünde parçalar alıp yuvarlayalım. İşaret parmağımızla ortasını oyup kıymadan dolduralım ve ağzını kapatalım. Hamurdan birazda minik misketler yuvarlayalım.
Kaynayan çorbanın kıvamını kontrol edelim. Çok suluysa tuzlu yoğurt ilavesi yapılabilir. Daha sonra köftelerimizi de içine atıp kaynatmaya devam edelim.
Tavada tereyağı eritelim ve kuru nane ekleyelim. Köftelerimiz piştikten sonra çorba tabağına alalım ve üzerine naneli yağdan gezdirelim.
