Dünyada en eski yetiştirilen bitkilerden biri olan buğday, insan beslenmesinde önemli kaynaklardan biridir.
Mezopotamya'da çok zengin ekmek çeşitliliği görülür. Sümerler'de ekmek hamuruna zeytinyağı veya erimiş tereyağı katıldığı, ayrıca baharat, kokulu otlar, kimyon, çörekotu, rezene tohumu, safran, susam, hardal ve karpuz çekirdeği eklenerek çeşitli çörekler yapıldığı bilinir.
ELDE EDİLEN ÜRÜNLER
Buğday insanların ilk besin maddelerinden biridir. Nerede ise tüm dünyada bilinen ve üretimi yapılan buğdayın besin değeri oldukça yüksektir. İçeriğinde başta karbonhidrat gelir, ayrıca da zengin mineralleri barındırır. İnsanlar hatta evcil hayvanların da günlük tükettiği gıda maddesidir. Buğday ham halde pek tüketilmez; şekil değiştirmeden hedik ve kavurga olarak tüketilmektedir. Hedik, buğdayın haşlanmasıyla elde edilmektedir. Kavurga ise buğday bir saç üzerinde kavrularak elde edilir. Anadolu kültüründe bu ikili genelde misafirlere aperatif atıştırmalık olarak hazırlanagelmiştir.
YEMEKLERDE BUĞDAY KULLANIMI
Anadolu yemek kültüründe buğdayın ezilmesiyle elde edilen yarma adı verilen ürün yoğurt çorbasına katılır, sarma ve dolmalar için hazırlanan içlere eklenmektedir. Buğday kaynatıldıktan sonra kurumaya bırakılır. Kaynamış buğday kuruduktan sonra değirmenlerde küpe benzer parçalara ayrılacak biçimde çekilir. Bu işlemin sonunda bulgur elde edilir. Büyük parçalarla bulgur pilavı yapılır. Küçük parçalarla çiğ köfte, bulgur çorbası, içli köfte, bazı etli köfteler, dolma ve sarmaların iç malzemesi, kurşunaşı gibi lezzetli yemeklerde kullanılır.
DÜNYANIN EN ESKİ BUĞDAYI ÇATALHÖYÜK'TE
Dünyanın en eski buğday örneği olan antik Çatalhöyük buğdaylarının DNA analiz sonuçları şaşırttı. Buna göre, 8400 yıllık çeşitler modern buğdaylarla şaşırtıcı derecede benzerlik taşıyor. Neolitik döneme ait bulgular, tarımın tarih sahnesine çıktığı ve ilk yerleşik toplulukların oluşmaya başladığı döneme işaret ediyor. Çatalhöyük'te dünyanın en eski buğday örneği 2009 yılında bulunmuş ve ekmeklik buğday tarımının ilk olarak Çatalhöyük bölgesinde başladığı belirlenmiştir.
FAYDALARI NELERDİR?
Buğday içeriğinde bulunan lifler sayesinde bağırsakların çalışmasını hızlandırır ve kabızlığı önler.
Buğdayda bulunan kalsiyum, çinko ve demir vücuda iyi gelir.
Buğday bağırsak ve rektum kanserini önler.
Selenyum açısından zengin olan buğday cildi besler ve cildin esnekliğini artırır. Ayrıca cildi zararlı güneş ışınlarına karşı korur. Ek olan buğdaydaki çinko ve E vitamini cilde parlaklık verir.
Buğdayda bolca bulunan lif; ciltteki sivilceleri kurutur. Ayrıca ciltteki toksinlerin atılmasına yardımcı olur.
Buğday içeriğindeki çinko saçları güçlendirir.
Buğdayda yüksek oranda bulunan lif; sindirim sistemine iyi gelir ve bağırsakların çalışmasını hızlandırır. Bu sayede buğday kabızlığı ve hazımsızlığı önler.
Buğday görme kaybını yavaşlatır ve gözlere iyi gelir.
Buğday tüketimi vücuttaki kan şekerini dengeler.
Buğday lifli yapısı sayesinde bağırsaktaki dışkıların atılmasını düzene sokar.
Buğdayın düzenli olarak tüketilmesi vücutta kanser gelişme riskini düşürür.
Buğday metobolizmayı hızlandırır ve bu sayede kilo vermeyi kolaylaştırır. Ayrıca bol lifli içeriği sayesinde sindirim sistemini hızlandırır, tok tutar ve kilo vermeyi kolaylaştırır.
Buğdayda bulunan B ve E vitaminlerinin beyne faydası çoktur. Buğday beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesine yardımcı olur. Buğdayda yer alan B vitamini bazı hafıza problemlerine de iyi gelir. Başta Alzheimer hastalığı gibi zihinsel problemlere yakalanma riskini azaltır. Buğday beyin sağlığına katkı sağlar.
DÜNYANIN TAHIL AMBARI UKRAYNA'YA SELAM OLSUN
Son yıllarda buğday üretiminde büyük başarı sağlayan Ukrayna, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları ile tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biridir. Ukrayna sadece Avrupa'nın değil, dünyanın da ekmek sepeti olarak görülüyor.
İŞLEMDEN GEÇİRİLEREK NİŞASTA VE İRMİK ELDE EDİLİR
Buğday değirmenlerde çekilerek un haline getirilir. Buğday unu en başta günlük olarak tüketilen ekmek yapımında kullanılır. Yufkadan francalıya kadar onlarca çeşit ekmek yapılmaktadır. Ekmeğin dışında börek, çörek, kek, katmer gibi ikramlıklar yapılır. Endüstride de yine onlarca çeşit bisküvi yapılmaktadır. Bisküvinin dışında da endüstriyel ürünlerin başında makarna gelmektedir. Kısacası günlük tüketilen gıda maddelerinin nerede ise yarısından fazlası buğdaydan elde edilen ürünlerle yapılmaktadır.
KEŞKEK
MALZEMELER
1 kg. aşurelik buğday
1 su bardağı nohut
800 gram et
Tuz
SOSU İÇİN:
Tereyağı
Salça
YAPILIŞI: Çömleğin en altına eti yerleştirin. Üzerine yıkamış olduğunuz nohut, buğdayı ve 1 çorba kaşığı tuzu ekleyin. Hazırladığımız malzemenin üzerini 10-15 cm geçecek kadar suyu ekleyin. Çömlek odun fırınına koyulur ve sabaha kadar fırında bekletilir. Fırından alınan keşkek büyük tahta kaşık yardımı ile iyice ezilir. Tabaklara alındıktan sonra üzerine salçalı sos dökülerek servis yapılır.