Son zamanlarda kendinizle olan ilişkinize baktığınızda kendinizi önemsiz, işe yaramaz ve anlamsız mı hissediyorsunuz? Özellikle hayatınız size boş, umutsuz bir yolculuk gibi mi hissettiriyor? Hayatta yaşamaya değer kıymetli hiçbir şey olmadığına mı inanıyorsunuz? Öyleyse öz değeriniz zarar görmüş ve artık kendinize değer veremiyor olabilirsiniz.
Değersizlik duygusu kişinin kendini değersiz, önemsiz ve amaçsızmış gibi hissetmesine neden olan bir duygudur ve kişinin hem psikolojik hem de fiziksel sağlığını olumsuz yönde etkiler.
Özdeğer kendimize değer verme biçimimizle ilgili bir kavramdır ve aslında özsaygı ile ilişkilidir. Çünkü özsaygı da kendimizi nasıl gördüğümüz, algıladığımız ve değerlendirdiğimizle ilgili bir kavramdır. Yani değersizlik hissiyle mücadelede yalnızca özsaygıyı değil özdeğeri de geliştirmek gereklidir.
Kişinin kendine değer verme biçimlerini kapsayan özdeğerin karşıt kavramı değersizliktir. Kişinin hayatında olumsuz giden hayat olayları -boşanma, yas, iş kaybı- gibi durumlar kişinin kendini ve hayatını hızlıca kötü olarak algılamasına neden olabilir. Özellikle bu gibi büyük olumsuz durumları yaşayan kişilerin değersiz hissedip hayatı bir parçada anlamsız bulmaları yüksek bir olasılıktır.
Bununla birlikte kendini değersiz hissetmeye başlayan kişi yaşamın tümünü olumsuz görmeye başlar ve hayatın pozitif yanlarını görmekte zorlanır. Bundan dolayı da bir daha asla iyi hissedebileceğine inanmaz. Bu düşünce sisteminin ona oyunudur ve altında depresyon, stres ve benzeri durumların da bu durumu beslemesi muhtemeldir.
Elbette her insan belirli bir dönemde değersizlik duygusunu yaşayabilir. Ama bunu çözmek için ne kadar geç çaba gösterilirse artık bu durumu tek başınıza çözmeniz zorlaşır. Değersizlik her zaman kendini aynı şekillerde göstermez.
DEĞERSİZLİK NASIL BELLİ OLUR?
Herhangi biyolojik bir nedeni olmayan şiddetli ağrılar
Kendiniz ve yaşamınız ile ilgili düşüncelerin çoğunlukla olumsuz olması
Sürekli ağlama hissi ve geleceğe dair karamsarlık
Yaşama dair umudun kaybolması ve ilginin azalması
İntihar, kendine zarar verme gibi düşüncelerin türemesi
BU DUYGUYLA MÜCADELE ETMEK ZOR DEĞİL
Hayatınızın belki şu anki belki de daha önceki dönemlerinde özdeğer ile ilgili sorunlar yaşadıysanız yalnız olmadığınızı bilin. Her insan belirli dönemlerde özdeğer ile ilgili bazı problemler yaşar. Şu anda kendinizi değersiz hissediyor olabilirsiniz ama kendinize kendi değerinizi hatırlatmak her zaman mümkün...
1- BAŞKALARINA YARDIM EDİN
Araştırmalar gösteriyor ki, kişi ihtiyacı olanlara yardım ettiğinde kendi değeri ve hayata bakışında olumlu tablo oluşuyor. Bundan dolayı kendi değerinizi kazanma yolculuğunda ilk olarak gönüllü bir topluluğa katılarak yardıma ihtiyacı olan kişilere yardım eli uzatabilirsiniz. İnsanlarda yarattığınız iyiliği gördükçe ruh haliniz olumlu anlamda beslenecek ve özdeğeriniz artacaktır.
2- TEŞEKKÜRÜ UNUTMAYIN
Size değer veren, değer verdiğiniz kişilere, olumlu ve güçlü yönlerinize, yaşamın zorluklarında geldiğiniz noktaya, deneyimlerinize, yaşamınızda var olan pozitifliklere teşekkür edip kendinizi takdir etmeyi unutmayın. Elbette bu zorlayıcı olabilir. Bunu daha kolay hale getirebilmek için her gün uyandığınızda 'Neye şükretmeliyim?' diyerek her güne bir şükür sebebiniz olduğunu hatırlamalısınız.
3- YIKICI DEĞİL YAPICI ELEŞTİRİ
Kendinizi eleştirdiğiniz, yargıladığınız, onaylamadığınız dili aynı olay, duygu ve düşünceleri yaşayan çok sevdiğiniz bir dostunuz olsa da sürdürür müydünüz? Elbette hayır olacaktır! siz kendinize dostunuza davrandığınız şekliyle davranılmayı hak etmiyor musunuz? Bundan ötürü size yanlış hissettiren bu tür düşüncelerden uzak tutun.
4- EŞSİZ OLDUĞUNUZU UNUTMAYIN
Hiç kimse mükemmel değil. Hepimiz hatalar yapıyoruz çünkü insanız. Herkesin kendisi hakkında hem değiştirmek hem de geliştirmek istedikleri var. İşin en önemli sırrı da bu durumları her insanın yaşadığını bilmek ve kendinizi bu halinizle de kabul edip şefkat gösterebilmekte.
5- KİMSE MÜKEMMEL OLAMAZ
Kendinizi sık sık başkalarıyla kıyaslamaya başladıysanız büyük ihtimal sağlıklı bir ölçü sistemi kullanmıyorsunuz demektir. Çünkü kişi kendisini başkalarıyla kıyaslamaya başladığında diğer bir kişinin gerçek halini değil de ideal halini görmeye başlar. Yani ölçünüz hiçbir zaman gerçekçi olmayacaktır.
6- MALI-MELİ CÜMLELERDEN KAÇININ
Kendinize kurduğunuz yüksek beklenti içeren cümlelerden uzak durun. Şunu yapmalısın, şöyle olmalısın tarzı cümleler bu durumlar gerekli bunlar olmazsa değersizsin mesajını içerir. Bu durum da insanın üzerinde gereksiz stres ve baskı yaratacaktır. Bunun yerine kendinizden beklenti basamaklarını daha ufak adımlarla kendinizi her adımda destekleyerek oluşturabilirsiniz.
7- ÖĞRENİLENLER DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Olumsuz düşünce ve davranışlarınızı olumlu haliyle değiştirmeyi öğrenebilirsiniz. Elbette bazen olumsuz olan bu kalıpları değiştirmek çok zor olabilir. Ancak unutmayın ki siz bu düşünceleri öğrendiniz size ait değiller. Yani öğrendiğiniz şeyler değiştirebilir ve geliştirebilirsiniz.
8- TERAPİ ALIN
Bazen psikolojik yardım almadan bu durumla mücadele etmek gerçekten çok zor olabilir. Bundan dolayı değersizlik hissinizle mücadele edemediğinizi gördüğünüzde destek almaktan çekinmeyin. Eğer erken müdahalede bulunmazsanız değersizlik hissiyle mücadeleniz çok kötü noktalara gelebilir.
KİŞİ KENDİNİ KÖTÜ HİSSETTİĞİNDE...
Hem duygusal hem de sosyal ilişkilerinden uzaklaşabilir
Alkol, sigara, uyuşturucu maddeye yönlenebilir
Duygularını anlamlandırıp, ifade etmekte zorlanabilir
Sürekli olarak olumsuz düşüncelerini dile getirir
Sürekli uykulu ve bitkin bir halde olabilir
Kişisel bakımında azalma yaşanabilir Özellikle bu gibi durumlar iki haftadan uzun bir süredir yaşanıyorsa aynı zamanda depresyon ve benzeri durumlarla ilgili olacağından psikolojik yardım alınmalıdır. Eğer ki değersiz hisseden bir kişi üzerine depresyon sürecini de yaşarsa bu durum kişiyi intihara kadar sürükleyebilir.