Bu yazıyı galadan hemen sonra yazmadım. Bekledim ki, Son Umut vizyona girsin de, mevzu buharlaşıp havaya karışmasın... Filmde beni en çok etkileyen sahne, Çanakkale Savaşı'ndan dört yıl sonra Avustralyalılar'ın savaş alanında kalan ölülerinin kimliğini araştırıp cenazelere sahip çıkmak için sarf ettikleri olağanüstü çabaydı.
Her karış toprağı didik didik edip buldukları her kimlik plakasını kemiklerle eşleştirmeye çalışıyorlardı. İçlerinden biri şöyle diyordu: "Waterloo'da, Hartum'da savaş sonrası ölen tüm askerler, açılan çukurlara topluca gömüldüler. Çanakkale Savaşı, insana saygı duyulan ilk savaştır..."
Biz o savaşta 80 bin şehit verdik. (Kimi kaynaklarda bu sayı 250 bine kadar çıkıyor.) Oradaki şehitliklerde toplasanız 10 bin mezar bile yok. Hadi bir kısmı da köylerine gönderilip orada toprağa verildi diyelim.
Peki ya diğerleri?
Gelibolu Yarımadası'nın ucuna kocaman bir saygı anıtı dikmemiz bundandır. Şiirlerimizde 'Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı, düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı' dememiz de aslında bu mahcubiyetin bir ifadesidir. Hatırlıyorum da, bundan sekiz yıl önce yoğun yağmur sonrası Kumkale'de ortaya saçılan şehit kemiklerinden nasıl da utanmıştım...
'O zamanki savaş şartlarında...' diye başlayan cümleler mazeretimiz olamaz. Elin bir avuç Avustralyalısı'nın imkanları bizden fazla mıydı da, binlerce kilometre öteden gelip atalarının cenazelerinin peşine düştüler?
Eminim içinizde hâlâ imkanı olmasına rağmen o şehitlikleri görmeyip orada bir Fatiha okumayanınız vardır. Benim, Avustralyalılar'ın torunlarının her yıl gelip katıldıkları Şafak Ayini'ne gözyaşı dökmem de işte bundandır.
Evet, Avustralyalılar, Yeni Zelandalılar, amacını bile bilmedikleri bir savaş için ta uzaklardan gelip kanımızı döktüler. Ama bize 'atalara saygının' ne olduğunu da öğrettiler...
Hani 3D ve Imax filmler öncesinde salon girişinde seyirciye özel gözlükler dağıtılır. Ben de size bir gözlük uzattım. Filmi bir de bu 'gözlükle' izleyin diye... Eminim, olan biteni daha 'net' görecek, çok daha 'anlamlı' bulacaksınız...