Osmanlı'dan günümüze uzanan ve geçmişin derinlikleri arasında dolaşan, ne çok renkli, ne ilginç devlet adamlarımız var. Geçen gün eski tarihli bir dergide rastladım onlardan birine.
Öküz Mehmet Paşa'ya (1550-1619).
Diyeceksiniz ki, bir paşanın adının önünde bulunan bu "öküz" lakabı da nedir? Artık tarihin ironik sayfalarına da yazılmış, Mehmet Paşa'nın önüne gelen bu "öküz" lakabının nedeni, babasının Karagümrük'te öküz nalbantlığı yapmış olmasıyla açıklanıyor.
Öküz Mehmet Paşa, Osmanlı'da I. Ahmet ve Genç Osman saltanatı döneminde, toplam üç yıl sadrazamlık yapmış, genel olarak başarılı sayılan Osmanlı devlet adamı. Öküz Mehmet Paşa, bir dönem Ege havası da solumuş. Kısa bir süre Aydın Valiliği yapmış. Ufku geniş bir devlet adamıymış.
Örneğin Aydın Valiliği sırasında, sadece Batı Anadolu ticaretinin gelişmesini teşvik etmek amacıyla, Kuşadası'nda bir kervansaray inşa ettirmiş. (Aynı kervansaray, şimdilerde otel olarak işlev görüyor.) Sadrazamlıkla birlikte, kaptanı deryalık da yapmış olan Öküz Mehmet Paşa, aslında zekası ve nükteleriyle de ünlüymüş.
ÇADIR KAPISINDA
İşte Öküz Mehmet Paşa'dan, günümüze ulaşan birkaç küçük anlatı:
Mehmet Paşa'ya, çevresindekiler tarafından gizliden gizliye "Öküz" labakı takılmış.
Bir gün Mehmet Paşa'nın komuta ettiği ve İran'a karşı düzenlenen bir seferde, ordu komuta heyeti kocaman çadırda toplanmış, taarruz planlarını gözden geçiriyorlarmış.
Bu esnada birliklerin iaşesi ve taşıma işleri için getirilmiş öküzlerden biri, çadırın aralığından kafasını uzatıp, gözlerini Öküz Mehmet Paşa'ya dikmiş.
Çevresindekiler gülmemek için kendilerini zor tutmuşlar, biraz tebessüm ederlerken öküz gitmiş.
Ancak bir süre sonra, aynı öküz tekrar gelip, başını yine içeri uzatmış ve uzun uzun Öküz Mehmet Paşa'yı süzmüş.
Bu sefer çevresindekiler, artık kendilerini tutamayıp kahkahayı basmışlar. Herkes gülmekten kırılırken, Öküz Mehmet Paşa: "Bu hayvan bana ne diyor, biliyor musunuz?" diye sormuş.
Hemen atılmışlar: "Ne diyor paşam?"
Öküz Mehmet Paşa yanıtlamış: "Hadi senin kim olduğunu anladım da, bu yanındaki eşekler neyin nesi?" diye soruyor.
Yine bir başka Öküz Mehmet Paşa anlatısı:
Bir mecliste Paşa'yı çekemeyenlerden birisi ortaya atılıp: "Paşa, sanırım babanız nalbanttı sizin, öyle değil mi?" demiş.
Mehmet Paşa adamın fazla ileri gitmesine fırsat vermeden: "Evet" demiş. "Babam nalbanttı...
Fakat erken öldü...
Biraz daha yaşasaydı, senin ayağının da sürçmesine, mutlaka bir çare bulurdu."