Sigara sağlığa zararlı. O yüzden eğer içiyorsak mutlaka kurtulmanın yollarını aramalıyız. Fakat ülkemizde önemli sayıda insan bu bağımlılığı yaşıyor. Biz işin çalışma hayatı bakamından ne getirip ne götüreceğine bakmak istiyoruz. Bu konuda çok fazla soru da alıyorum. Hem çalışanlar hem de işverenler nasıl davranacakları konusunda tereddüt yaşıyorlar. O yüzden konuyu biraz daha detaylı inceleyelim.

Biliyorsunuz sadece çalışma hayatında değil sosyal hayatımızda da yasalar gereğince kapalı alanlarda sigara içmek yasak. 5727 sayılı yasanın 2. Maddesinde yasak alanlar açıkça sıralanıyor. Buna göre tütün ürünleri, a) Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında, b) Koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların kapalı alanlarında, c) Hususi araçların sürücü koltukları ile taksi hizmeti verenler dâhil olmak üzere karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu taşıma araçlarında, ç) Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında, d) Özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde, tüketilemez.

Yasa bazı istisnalar saysa da bu yerlerdeki yasak sadece ziyaretçiler ya da müşteriler için değil görevliler ve çalışanlar için de geçerlidir. Yani işyerlerinde de kapalı alanlarda sigara içmek yasaktır. İşverenler bu konuda bazı tedbirler alarak çalışanları için özel bölümler ayırmakta ve buna göre de belli saatlerde mola verdirebilmektedir. Ancak yasaklanan alanlarda sigara içmeye ısrar etmesi bir işçi için tazminatsız atılma sonucunu da doğuracaktır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25/II-ı maddesinde, "İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması" ifadesi bulunmaktadır.

İŞVEREN YASAK KOYABİLİR

5727 sayılı yasanın yasak olarak nitelendirdiği alanların dışında da işveren belli bölgelerde sigara içme yasağı koyabilir. Burada işe girerken hazırlanan sözleşmeler önem kazanmaktadır. Eğer işyeri yanıcı maddelerin çoğunlukta olduğu ve sigara içmenin tehlike oluşturacağı bir ortama sahip ise işveren içmeyi tamamen de yasaklayabilir. Dolayısıyla bir işyerinde sigara içme yasağı uygulanıyorsa ve işçinin yasağın söz konusu olduğu bölgelerde sigara içtiği tespit edilmişse, tazminatsız olarak işten çıkarılabilir. İşe girerken bu yasak işçiye anlatılmış ve sözleşmeye de yazılmışsa zaten bu durum da işverene haklı fesih imkanı sunmaktadır. Yargıtay bu konuda çoğu kez işçileri haksız bulmuştur. Tekrar hatırlatalım işçiye getirilecek sigara içme yasağının hukuki bir değer taşıyabilmesi için mevzuat, toplu iş sözleşmesi ya da iş sözleşmesi ile konulmuş olması gerekir. Bunlar dışında, işverenin yönetim hakkına dayanarak tek taraflı bir irade ile sigara içme yasağı koyması tartışılabilir.

TEK BAŞINA SEBEP DEĞİL

Sözleşmeyle ya da işverenin yangın tehlikesi sebebiyle koyduğu bir yasak yoksa farklı bir uygulama ortaya çıkacaktır. İş kanunu açısından bir işçinin sadece sigara içtiği için işten çıkartılması mümkün olamaz. Ancak işveren sigara içme noktaları belirleyerek işçilerin burada içmelerini sağlayabilir. Ancak burada da tanınan hakkın kötüye kullanılması durumu ortaya çıkabilir. Yani işveren belli saatlerde molalar belirlemişse işçi bunlara uyacaktır. Bunlara uymadan işi aksatıp sık sık sigara bahanesiyle dışarı çıkılıyorsa burada işveren açısından yeniden geçerli sebep ortaya çıkabilir. Bu durumda işverenin işçiyi yazılı olarak uyarması gerekir. Buna rağmen işçi ısrar ederse işverenin emir ve talimatlarına uymama nedeniyle iş sözleşmesi fesh edilebilir. İşin işleyişini bozucu durumlar ortaya çıkarsa burada tazminatsız atılmaya kadar giden bir süreç de ortaya çıkabilir.