Mondros Mütarekesi'nin ardından İngilizlerin işgal ettiği bugünkü Kuzey Irak bölgesinde yerli halk, İngiliz yönetiminden memnun değildi. Bu memnuniyetsizlik, 1920 yılının temmuz ayında, bölgede büyük bir ayaklanmanın başlamasına neden oldu. Bu ayaklanma sonucunda İngilizler, 450'si ölü olmak üzere 2000 kişi zayiat verdiler.
Ayaklanma, İngiliz kamuoyunda ve orduda dehşet uyandırmıştı. İngiliz basını, İngiltere'nin işgalden vazgeçmesini istemiş ve Irak'ta yürütülen İngiliz politikasını şiddetle eleştirmişti. Örneğin, The Daily Mail gazetesi, o sıradaki İngiliz kabinesini "savaş sevdalıları", Irak'taki uygulamaları ise "cinnet" olarak nitelemişti. İngiltere'nin her yerinde, özellikle Londra'da, savaş karşıtı mitingler düzenlenmiş ve halk çocuklarının uzak diyarlarda ne için öldüğünün hesabı sorulmuştur. Bugün de özellikle Amerika'da benzer olaylar görülmekte ve Amerikan halkı, Başkan Bush'dan aynı şekilde hesap sormaktadır. O'na, "Sen, ABD Başkanı'sın, ama Amerika'nın sahibi değilsin" demektedir. Şu anda, savaşın bittiği söylenen tarihten bu yana, Irak'ta en fazla ABD askeri ölmüştür. Gelecekte, ölüm olaylarının diğer müttefik askerleri arasında da meydana gelmesi, savaş karşıtı olayların ilgili ülkelerde de görülmesine neden olabilir. Bu da Irak'taki müttefik bağının çözülmesinin yolunu açar. ABD, sınırsız askeri gücünü kullanarak Irak'ı işgal etmiş, fakat savaşı kazanamamıştır. Çünkü savaş sonrasının çok önemli bir aşaması olan "bölge kontrolü"nü tam olarak sağlayamamıştır. Bu da, Irak'ın "yeniden yapılandırılması" çalışmalarının başarılı bir şekilde sürdürülmesini engellemiştir. Aslında bu başarısızlığın en önemli nedeni, Irak halkının etnik ve kültürel yapısının ABD'nin Irak'a getirmeyi düşündüğü demokrasiye henüz hazır olmadığı ve daha uzun süre de hazır olamayacağı gerçeğidir. Bu nedenle ABD, Saddam'ı devirmekle yetinmeli ve tüm Irak halkı tarafından desteklenecek bir hükümetin kurulmasını sağlayarak bölgeden çekilmelidir. Aksi halde 1920'de Londra'da tertiplenen mitinglerin bir benzeri, Beyaz Saray önünde gerçekleşebilir.
Dr.ŞERAFETTİN YAMANER - İSTANBUL