Kurtuluş Savaşı'nda en çok şehit veren üç şehir... Konya... Ankara... Ve 1948 şehit ile Kastamonu.
Tarihi Abdurrahman Paşa Lisesi'ni gezdik... 1885... Anadolu'da yapılan ilk lise.
Hababam Sınıfı'nın yazarı Rıfat Ilgaz'ın okuduğu okul.
Dersliklerin birinde... Kara tahtaya... 1916'da yazılan bir not:
"Hocam bizi yok yazmayın... Vatan için cepheye gidiyoruz."
Dersliğin duvarlarında... Cepheye giden ve dönemeyenlerin isimleri yazılı.
Jandarma Yüzbaşısı Tevfik Efendi'nin oğlu Mehmed Ziya.
İnebolulu Mehmed Usta'nın oğlu Ömer Galip.
Riyaziye (Matematik) Öğretmeni Mehmet Rasim Efendi.
Terbiye-i Bedeniye (Beden Eğitimi) Öğretmeni Refet Efendi.
Askerlik yaşı 18'e indirilince... Son sınıf öğrencileri cepheye koşmuş.
Lise... 1916 ile 1921 arasında... Mezun verememiş.
Öğretmenler... Öğrenciler... "Bir hilal uğruna batan güneşler."
***
KAHRAMANLAR GEÇİDİ
Şehrin sembol isimlerinden Şerife Bacı'nın anıtı... Ve anıtın hemen yanında, pirinç levhalara yazılmış isimler.
Kastamonu'nun yiğitleri... Şehitleri.
Orhan Şaik Gökyay'ın dediği gibi:
"İleri atılıp sellercesine,
Göğsünden vurulup tam ercesine,
Bir gül bahçesine girercesine..."
Kara toprağa girenlerin isimleri... Hangi birini yazalım?
Selim oğlu Ali, 23 yaşında... Ahmet oğlu Mustafa, 22... Ahmet Şevket oğlu Ahmet, 25... Osman oğlu İbrahim, 28... Musa oğlu Mustafa, 23.
Çevremiz kalabalık... Kadın, erkek... Yurdun her yerinden gelenler... Şerife Bacı'ya... Şehitlere... Fatihalar gönderiyorlar.
***
'ÇANAKKALE İÇİNDE...'
"Çanakkale içinde vurdular beni" türküsünün... Kastamonu yöresine ait olduğunu... Biliyor musunuz?
Sadece bir köyün... Kastamonu'nun Araç ilçesine bağlı Güzlük Köyü'nün... 25 şehit verdiğini... Biliyor musunuz?
Çanakkale'de... Milli mücadelede... "Çanakkale içinde" o kadar çok Kastamonulu vurulmuş ki.
***
MADALYALI İLÇE
Türkiye'de... İstiklal Madalyası verilen tek ilçe var... Kastamonu'nun İnebolu ilçesi.
Kurtuluş Savaşı'nda... Deniz yoluyla gelen 300 bin ton mühimmat, Ankara'ya taşındı... Oradan da cepheye.
Taşıyanlar... "Çocuklarımız anasız, babasız büyür, ama vatansız büyüyemez" diyen Kastamonulular.
İnebolulular.
Kışın dondurucu soğuğunda... Kağnı ile cephane taşıyanlar.
İnebolu... Yarını bekliyor... 30 Ağustos Zafer Bayramı'nı.
İlçe... Tam bir bayrak bahçesi... İnebolu baştan sona kırmızı-beyaz.
***
İSTANBUL'DAKİ KASTAMONU
İki gündür Kastamonu'dayız... O kadar çok 34 plakalı araç var ki.
Şaşırmadık... Çok doğal.
İstanbul'daki... Kastamonulu nüfus 547 bin.
Pek çok Kastamonulu... Büyük bayramı memleketinde kutluyor.
***
İSTİKLAL YOLU
İnebolu... Küre... Seydiler... Kastamonu... Ilgaz... Çankırı... Ve Ankara... 340 kilometre.
Bu yolun adı bugün... İstiklal Yolu.
İstiklal Yolu'nun başlangıç noktasında... İnebolu'da... Üç yıl boyunca cephane taşıyan kayıkçılar... Cephaneyi kayıktan alıp kağnılara yükleyenler... Tek kuruş para almamışlar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi... 11 Şubat 1924... 66 numaralı bir kanun çıkarılır.
"İnebolu Mavnacılar Loncasına Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası verilmesine dair kanun."
Ve... 16 Mayıs 1924... İlçede görkemli bir tören düzenlenir.
Ankara'dan gönderilen madalya dönemin kaymakamı tarafından kayıkçıların/mavnacıların önderi Kâhta Sovangözoğlu'na verilir.
***
ATATÜRK'TEN İSTEK... VE MÜJDE
Küre... 5 bin 644 nüfuslu, dağlar arasında, yemyeşil... Tertemiz bir Karadeniz ilçesi.
İnebolu'ya 30 kilometre... Kastamonu'ya 60.
Yıl 1925... Atatürk, İnebolu'ya giderken... Küre'ye de uğrar.
Atatürk, milli mücadelede fedakârca çalışan... Cepheye mühimmat taşıyan Küre halkına sorar... "Bir isteğiniz var mı?" diye.
Halkın isteği:
- Paşam... Biliyorsunuz, biz nahiyeyiz... İlçe olmak istiyoruz.
- Konuyu inceleyeceğim... Ve size cevap vereceğim.
Atatürk konuyu inceler... Ve...
26 Kasım 1926... Atatürk'ün müjdesi Küre'ye ulaşır:
- Artık ilçesiniz... Hayırlı olsun.
***
TEK KELİMEYLE... 'BUDUR'
Murat Başesgioğlu... Milletvekilliği... İçişleri Bakanlığı yaptı... Gençlik ve Spor Bakanlığı... Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
Kastamonu'nun evladı.
Siyaset defterini çoktan kapattı.
Ama... Halktan kopmadı... Halkın içinde... Dert dinliyor... Sohbet ediyor... Milletin sofrasıyla, sağlığıyla ilgileniyor.
Yetimin başını okşuyor.
Eşi Hacer Hanım... İhtiyaç sahibi kadınların sorunlarıyla ilgileniyor.
Budur... Bir siyaset ve devlet adamına yakışan... Budur.
***
TEŞEKKÜR
Hüsnü Açıksöz... Bir halk kahramanı. Kurtuluş Savaşı döneminde Kastamonu'da Açıksöz Gazetesi'ni çıkarmış... Milli mücadeleye destek vermiş. Zaferden sonra... Milletvekili seçilmiş... 1939.
Ama... Milletvekilliği uzun sürmemiş... Aynı yıl ölmüş... Zafer Bayramı'ndan üç gün önce... 27 Ağustos'ta... Kadere bak.
Kastamonu'da... Hüsnü Açıksöz'ü anma törenine katıldık.
Ve... Teşekkürler... Kastamonu'nun Onur Ödülü'nü aldık.
Vali Yardımcısı Aydın Ergün'e... Törende bizi yalnız bırakmayan Murat Başesgioğlu'na... Kastamonulu, eski Kara Kuvvetleri Komutanı, Emekli Orgeneral Atilla Ateş'e... Gazeteci dostlarımıza... Bizi bağrına basan Kastamonululara... Yürekten teşekkürler.
***
ELLERİNE SAĞLIK
Kastamonu'ya gelip de İzbeli Çiftliği'ne uğramadan ve 94 yaşındaki Sabiha İzbeli'nin çayını içmeden dönmek olmaz. Çiftlikte Serdar İzbeli de vardı... Sabiha Hanım'ın oğlu... Kastamonu Ticaret Borsası Başkanı... Bize bir kitap hediye etti:
"İstiklal Savaşı... İnebolu-Kastamonu ve Havalisi... Nurettin Peker."
Kitabın 357'nci sayfasından bir alıntı ile... Kastamonu'ya veda:
Köy kadınları asker kaçaklarına yiyecek vermediler.
Bir casus yakalar gibi yakaladılar.
Korkmadılar... Dayak attılar... Ve karakola teslim ettiler.