Enflasyon... Pahalılık... Hayat şartları... Gündemin en sıcak konularından... Tencere, en güçlü iktidarları bile sarsar.
Fakat... İşin bir de ahlaki boyutu var.
Fırsatçılar... Durumdan vazife çıkarıp her gün fiyat artıranlar.
İstanbul'da Bağdat Caddesi ne kadar canlıysa, Diyarbakır'da Gazi Caddesi de öyle sayılır.
Gazi Caddesi'nde... Su... Pet Şişe... 500 ml... 5 lira.
Ve bunu satan para kazanıyor... Şükrediyor.
Söyler misiniz? Sizin oralarda aynı su, kaç lira?
***
Tebrikler TESK'e
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu... Diyarbakır Fırıncılar Odası... Fiyat tarifesi.
Tarife, afiş gibi... Kocaman.
Fırınların camekânında asılı.
550 gram Diyarbakır çakıl ekmeği... 20 lira.
400 gram pide ve lavaş ekmeği... 15 lira.
200 gram somun ve ekmek çeşitleri... 7.5 lira.
Simit... Çörek... Poğaça... 7.5 lira.
Ey İstanbul... Ey Bodrum, Kuşadası, Çeşme... Sizin oralarda aynı ürünler kaç lira?
Unutmadan... TESK Başkanı Bendevi Palandöken'i kutluyoruz.
Denetim görevindeki disiplini ve hassasiyeti için.
***
Her şeyin başı huzur
Gazi Caddesi'ndeki işyerinin tabelasında, "Tiryaki" yazıyor. Sahibi... Hüseyin Tiryaki. 43 yılını Almanya'da geçirmiş.
4 yıldır memleketinde... Diyarbakır'da... Esnaf.
Kampanya... Yeni mahsul ev yapımı biber salçası... 100 lira.
Dükkânda 100 çeşitten fazla ürün var... Çay... Kahve... Şeker... Lokum... Say say bitmez.
- Hüseyin... Salçayı 100 liraya satınca... Sana ne kalıyor?
- 10 lira... Yetmez mi? Açgözlü olmayacaksın.
- İşler nasıl?
- Rabbime bin şükür... Şükretmesini bileceksin.
- Diyarbakır'ı huzur içinde bulduk... Özellikle akşamları çok canlı... Memnun musun?
- Huzur, bereket demektir... Huzur, ekmek demektir...
Allah, huzurumuzu bozanlara fırsat vermesin.
***
Lübnan künefesi
Künefeci dedi ki: "Bu künefe başka künefe... Lübnan künefesi... Tadına bakmadan gitme... İkramımızdır."
Bir porsiyonu 50 lira. Müşteri çok... Yiyen beğeniyor.
- Teşekkürler künefeci... Allah, işini rast getirsin.
- Sağ ol abi... Allah, bir daha eski günleri yaşatmasın... Kepenkler kapanmasın.
***
İşporta piyasası
Mağaza... Şehrin en popüler bölgesinde... Cadde üzerinde.
3 adet tişört 500 lira. Marka tişörtler. Saat 19.30... Hava kararıyor... Mağazalar kapanıyor... Bu defa, kaldırımda tezgâhlar kuruluyor. Tişörtler... Dünya markaları... Tanesi 100 lira.
Diyeceksiniz ki... Taklit... Çakma.
Çakma makma... Alan da memnun, satan da... İşler iyi.
***
Tabeladaki mesaj
Güzeliş Lokantası... Kalabalık... Mekânın içinde de müşteri var, kapının önündeki masalarda da.
Çorba... 45 lira.
Paça... Haşlama... Kavurma... Fasulye... Bamya... Güveç... Kuzu başı... Ne isterseniz var.
Mekân sahibi bir tabela asmış... Kafiyeli:
"Yaptığı şöhret haklı,
İçinde hayat saklı,
Bu kelle paça alır aklı,
Hele olursa sarımsaklı."
Müşteriye kazık atılmayınca... Fahiş fiyat uygulamayınca... Çoluk çocuk, ailece yemek yiyen çok.
***
İkram geleneği
Çiğ köfte dürüm... 50 lira. Diyarbakır'da herkes birbirini tanıyor... Esnaf müşteriyi... Müşteri çiğ köfteciyi.
Bu nedenle... İnsanların birbirine kazık atacak hâli yok.
Yolunuz düşerse... Seviyorsanız... Çiğ köfteciye uğrayınız.
Yabancı olduğunuzu anlayınca, "Bu defa ikramımız olsun" diyecektir.
***
"Allah'tan korkan kazık atmaz"
Daha önce de yazdık... Defalarca.
Serbest piyasa ekonomisinin bir de ahlak boyutu var. Bizde, ihmal edilen boyut.
"Bırakınız yapsınlar... Bırakınız geçsinler... Bırakınız kazık atsınlar... Bırakınız serbest piyasa sistemini, soygun ekonomisine çevirsinler... Bırakınız fiyat etiketlerini her gün değiştirsinler."
Diyarbakır'da... Hüseyin Kaçar ve Serkan Bayhan'la dolaşıyorduk...
İşleri çok iyi olan bir mekânın önünde durduk... Dönerci. Sattığı ürün kaliteli olmasa, bu kadar müşteri gelmez. Büyük tavuk döner... 70 lira. Küçük tavuk döner... 60 lira. Et döner... 80 gram... 100 lira. "Fiyatlar makul" dedik.
Konuşmamıza kulak misafiri olan bir müşteri, "Yavuz Abi" dedi:
- Allah korkusu olan... Şükretmesini bilen esnaf, müşteriye kazık atmaz... Allah, onun işlerini daha da açar.
***
Şerbet... Her derde deva
Sadece Diyarbakır merkezde değil... İlçelerde... Komşu illerde... Bölgede... Adım başı şerbetçi görürsünüz.
Limonata satan da var... Ama en çok şerbetçi. "Meyan şerbeti... Her derde deva... Buz gibi."
İsterseniz şerbetçiye takılın... "Hangi dertlere deva?" diye. Başlar anlatmaya... Sanki uzman doktor:
- Harareti önler... Hazımsızlığı giderir... Karaciğeri korur... Gastriti sona erdirir... Ülserin ilacıdır... Damar sertliğini giderir...
***
Sıcak veda
Duvarlarda... Elektrik direklerinde... Lokantalarda... AVM'lerde... Vitrinlerde... Her yerde... En çok gördüğümüz... İsrail'e öfke afişleri. Doğu ve Güneydoğu hassasiyeti... Öfkesi... Türkiye'nin diğer bölgelerinden çok farklı.
Diyarbakır bizi bırakmak istemiyor... Fakat... Hava o kadar çok sıcak ki... Veda zamanı.