Sabah saat 08.30... Günde 17 bin aracın girişçıkış yaptığı sebze ve meyve halin deyiz... Üretici... Komisyoncu... İhracatçı... Nakliyeci... Kahvaltı masasındayız.
Kahvaltı bahane... Sohbet şahane.
800 işletmenin bulunduğu hal, oldukça canlı... 144 komisyoncu... Bankalar... Lokantalar... Tarımsal ilaç ve gübre satıcıları... Ambalaj sektörü... Marketler...
Ali Çandır... Ticaret Borsası Başkanı... Çalıştayımızı... Daha doğrusu sohbeti başlattı:
- Pandeminin bir faydası oldu... Tarımın önemi anlaşıldı... Çiftçinin itibarı arttı.
***
Büyük değişim
Hasan Ali Yılmaz... Komisyoncular Derneği Başkanı... "Pandemi o kadar çok şeyi değiştirdi ki" dedi:
- Eskiden üreticiye, çiftçiye kız vermiyorlardı... Şimdi ise... Tarımla uğraşan gençlere ideal damat diye bakılıyor.
***
Hal Meclisi
Erdoğan Ekinci... Ticaret Borsası Meclis Başkanı... İhracatçı.
Berdan Ber... İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi.
Komisyoncular... Fatih Ekinci... Fevzi Atşan... Yüksel Yavuz... Atilla Uğur... Ramazan Ekiz... Sedat Ekici.
Nevzat Akcan... Hem üretici hem de komisyoncu... Kazım Aydoğan... İsmail Erten de öyle.
Ali Demir... Ramazan Keskin... İhracatçı.
Selahattin Yılmaz... Komisyoncular Derneği'nin eski Başkanı.
Mustafa Yılmaz... Türkiye Muhtarlar Derneği Antalya Şube Başkanı.
Ve... Değişik sektör temsilcileri... İsimlerini yazamadığımız dostlar kusura bakmasınlar.
Çok şey konuştuk... Tarım... Üretim... İhracat... Sorunlar... Seçim... Siyaset.
***
Derin sorun
Örtü altı... Normal tarım üreticisi... Komisyoncu... Nakliyeci... Hepsinden aynı yakınma:
-Çalıştıracak eleman bulamıyoruz... Kime iş verecek olsak, "Ben üniversite mezunuyum" diyor... İş beğenmiyor.
***
Fiyatı kim yükseltiyor?
Üretici... Domatesin kilogramını 5-10 lira arasında satıyor
Ama... Markette... Fiyat uçuyor.
Ali Çandır'ın eşi, marketten iki kilo domates almış... 68 lira ödemiş.
Komisyoncular... Dediler ki:
- Üretici-komisyoncu ilişkisinde sorun yok... Fiyatlar burada artmıyor... Fiyatı yükselten bazı zincir marketler... Ürünü üreticiden direkt alıyor, fiyatı da kendisi belirliyor.
***
'50 lira olur'
Şehir efsanesi... Ağzı olan konuşuyor:
"Bu kış, domatesin kilosunu 50 liraya yiyeceğiz."
Konu açılınca... Üreticinin biri, "Hayır... Bu söz hayal ürünü" dedi.
Diğer üretici:
- Avrupa krizde... Avrupalı, euro ile domates alıyor... Kışın ister istemez fiyat artacak.
***
Pazar talebi
Ali Çandır, "Toplumun tüketim alışkanlığı değişti" dedi:
- Sebzeyi, meyveyi eskiden pazardan alıyorduk... Ucuza... Şimdi marketten alıyoruz... Pahalıya.
Üreticiler... Komisyoncular... Dediler ki:
Kapalı semt pazar yerleri var... Haftanın bir günü sebzemeyve pazarı, geri kalan altı gün ise otopark.
Bu uygulama yanlış... Yedi gün sebze ve meyve pazarı açık olsun.
***
50 çeşit domates
Sorduk... Kaç çeşit domates var.
Üreticinin biri saymaya başladı:
- Bildiğimiz domates, yani anam babam domatesi... Pembe domates... Sosyetenin yediği çikolata domates... Salkım domates... Çeri domates... Yumurta domates... Sarı domates... Saymaya devam edeyim mi? 50 çeşit domates var.
***
Günün önerisi
Üreticinin... Komisyoncunun... İhracatçının... Ortak talebi:
İhraç edilen sebze ve meyve, TIR ile değil uçakla gönderilsin.
Isparta Süleyman Demirel Havaalanı, kargo için kullanılsın.
Ama devlet destek versin... Uçakla ihracat, TIR'la gönderme parasını geçmesin.
***
Lokomotif
Antalya'dan... 93 ülkeye domates ihraç edildiğini... Biliyor muydunuz?
Önde gelen pazarlar... Rusya, Almanya, Irak, Ukrayna.
Üretimin ve ihracatın lokomotifi... Domates.
İkinci sırada... Kaliforniya biber... Kırmızısı da var, sarısı da.
Üçüncülük kabakta.
Gerisi... Uzun bir liste... Patlıcan, taze fasulye...
***
Mevlüt Çavuşoğlu
Seçim... Siyaset... Partiler... 6'lı masa... Bu konuları sorunca... Ali Çandır dedi ki:
- Onları konuşmanın da zamanı gelecek... Şimdi gündem ekonomi... Üretim... Yatırım... İstihdam... İhracat.
Üreticinin biri, "Çok doğru" dedi ve ekledi:
- Siyasetçiler, kavga etmesinler... Burada her partiye oy verecek arkadaş var... Kavga ediyor muyuz?
Mavi Vatan... Karadeniz'de doğalgaz sondajı... Savunma sanayii... Togg... Yerli ve milli...
Bu konuların, "siyaset malzemesi yapılması, eleştirilmesi" tepki görüyor.
Unutmadan...
Üretici de, komisyoncu da, ihracatçı da... Antalyalı Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'ndan "razı, memnun."
Kolay ulaşıldığı için... Halkı dinlediği için... "Kasıntı... Tepeden bakan" bir siyasetçi olmadığı için.
***
Bürokrasi
Bürokrasiden yana dertli/ şikâyetçi olan çok... Ali Çandır'ın bir sözüne, herkes, "Doğru" diyerek destek verdi:
- Bürokrat... Sorun çözmeye değil, sorumluluktan kurtulmaya endeksli... "Aman ben sorumluluk almayayım" diyor. Bu anlayış, üretimi ve ihracatı zora sokuyor.
***
Son söz
Enflasyon... Doğalgaz ve elektrik faturası... Tarımsal ilaç ve gübredeki fiyat artışı... Herkes derdini anlattı.
Ve... Son sözü İsmail Ertem söyledi... Üretici... Komisyoncu:
Dünyanın en güzel ülkesinin en güzel şehrinde yaşıyoruz... Kıymetini bilelim.
Zorlukları aşacağız... Yeter ki birlik ve beraberliğimiz bozulmasın.
Zararı yok, bir yıl para kazanmayalım... Memleketimizde huzur olsun... En önemlisi bu.
Yarın... Turizmin başkentinden notlar...