Adnan Menderes, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Yassıada'da yargılandı.
"Kararı" biliyorsunuz:
"İdam."
Menderes'in yargılandığı davalardan biri...
"İstanbul... İstanbul'un imarı... Yeni caddeler... İstimlâk."
Başsavcının "Esas hakkındaki mütalaasından" kısa bir alıntı:
"-............... kanuni ve idari bir yetkiye sahip olmadığı halde hükümetin veya Başbakan'ın işe bilfiil müdahale etmesi....."
Yani... Özeti... Tercümesi:
Başbakan olabilirsin... Ama "İstanbul'un imarı" konusunda yasal ve idari yetkin yok.
***
Anayasal suç
Menderes "Yapılanları yerinde görmek için" İstanbul'a gelince... "Park Otel'de" kaldı.
Vilayet binasında da "Bir odada" çalıştı.
"İddianameye" göre... İkisi de suç.
1. Daimi olarak Ankara'da kalması gerekirken... Sık sık İstanbul'a neden geldi?.. "Suç."
2. Vilayetteki odasında, imar ve istimlâk konusunda niçin talimatlar verdi?... "Suç."
3. Park Otel... Konaklama devlet kesesinden... "Suç."
Yani... Özeti... Tercümesi... "İddianameden" bir alıntı:
"Sanık Adnan Menderes'in, istimlâkler dolayısıyla Anayasa'nın 74. hükmünü pervasızca çiğnemiş olduğu tespit edilmiş olup...."
***
37 tanık
Yassıada... Menderes... İstanbul'un imarı davası... "Mahkeme kararından" birkaç alıntı:
Bu davanın duruşması sırasında 37 şahit ikame edilmiştir.
Bunlardan 31'i huzuren dinlenmiştir.
6'sı muhtelif sebeplerle duruşmaya gelmemiştir...
Bunların Yüksek soruşturmada alınmış yeminli ifadeleri okunmuştur.
Şahit ifadeleri... Birbirinin fotokopisi gibi... Sadece birinden... Bir cümle.
Mülkiye Başmüfettişinin ifadesinden:
-Adnan Menderes imar ve istimlâk işleriyle bizzat meşgul olup, emirler vermiştir.
***
Büyük suç
Şahit... Yassıada'da diyor ki:
-Menderes yurt dışında iken bile İstanbul'un imarı konusunda telefonla bilgi alıyor, emirler veriyordu (Duruşma tutanağı... Oturum 3... Sayfa 88).
***
Altın plaka
Başbakan Adnan Menderes "İstanbul'un fahri hemşerisi."
"Karar" Belediye Meclisi'nde alınmış.
"Tören" yapılmış.
Ve Menderes'e altın bir "Plaka" verilmiş.
İstanbul'da istimlâk yapan ve çok kişinin "Evini barkını yıkan sanık Adnan Menderes nasıl hemşeri yapılır, nasıl altın plaka alır?"
Yassıada'da... "İstanbul-imar-istimlâk" davasında... "Bu suçun" da hesabı sorulur.
***
Menderes konuşuyor-1
Darbeden önce de Menderes eleştirilmişti.
Meclis'te... Muhalefet tarafından.
"İstanbul... Yeni caddeler... İmar... İstimlâk" konularında.
Başbakan Menderes 26 Şubat 1958'de, bütçe görüşmelerinde "İstanbul'dan" söz etti:
Şehir yaşayan bir varlıktır.
İstanbul büyük bir şehir olarak hızlı hayat temposu olan ve süratle genişleyen bir şehirdir.
İstanbul bütün Türkiye'nin medarı iftiharıdır.
Dünyanın tanınmış güzel şehirlerinden birisidir.
Bunu en kısa zamanda, en güzel hale getirmek elbette Türk vatanı için büyük bir kıymet ifade etmektedir.
İstanbul başka bir ülkenin toprağı mıdır ki, oraya harcanan parayı yadırgıyoruz?
***
Menderes konuşuyor-2
Konuşuyor ama... Bu defa "Başbakan olarak" değil.
"Sanık" olarak.
"İmarı bir heves değil, zorlayıcı şartlar icap ettirmiştir" diyor.
Ve devam ediyor:
- Bunlar yapılmasa idi İstanbul'da adım atılacak yer bulunabilir miydi?
Menderes'in "Savunması" uzun.
Ama ne derse desin "O bir suçlu."
Zira... Mahkeme başkanının söylemiyle "Onu, oraya tıkan irade, öyle düşünüyor."
Menderes... "İstanbul davasında" soruyor:
-Ben müdahale edince işler yolundan mı çıkmış, yoluna mı girmiş?
Elbette işler yoluna girmiş... Fakat... Karar... "Menderes'in mahkûmiyetine..."
***
Köprü ve 2 ihraç
Süleyman Demirel... "İstanbul'a... Boğaz'a... Gerdanlık takacağım... Köprü yapacağım" dediğinde... Kıyamet kopmuştu.
"Kampanya" açılmıştı.
"Muhalefet" karşı çıkmıştı.
Duvarlara "Zengine köprü, fakire kuru ekmek" sloganları yazılmıştı.
Başbakan Demirel eleştirilere aldırmadı.
Ve Boğaziçi Köprüsü'nün temelini attı.
Attı atmasına ama....
1. İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul'a köprü yapan Yüksek İnşaat Mühendisi Demirel'i "Mühendisler Odasından attı."
2. Yüksek Elektrik Mühendisi Turgut Özal... Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı idi... DPT, köprünün yapılması için "Olumlu görüş" bildirdi... Ve... Elektrik Mühendisleri Odası Özal'ı "Oda'dan attı."
***
Nokta
Muhtıra... 12 Mart 1971.
Başbakan Süleyman Demirel istifa etti.
Daha doğrusu... "İstifa ettirildi."
"Partiler üstü... Ara rejim" hükümeti kuruldu.
"Ara rejim... Askerin gölgesinde yönetim" döneminde, "Birinci köprü... Boğaziçi Köprüsü" inşaatı tamamlandı. "Törenle" açılışı yapıldı.
Ama... Köprünün "Siyasi mimarı" Süleyman Demirel;
1. Törene "Çağrılmadı."
2. Törendeki konuşmalarda, bırakınız teşekkürü, Süleyman Demirel'in "Adını anan bile olmadı."