Cumhuriyet Halk Partisi elbette...
"Tüzüklerin Efendisi" unvanına hak kazanacak başka bir "Kurum, kuruluş" var mı?
Dün... CHP tüzüklerinden "Seçmeler" sunmuştuk.
1953 tüzüğü... 1954 tüzüğü...
1966 tüzüğü... 1976 tüzüğü.
"O tüzüklerde" olağanüstü kurultay için "Beşte bir imza" koşulu var.
Bugün ise... "Salt çoğunluk" koşulu.
Yani delegenin yarısından "Bir fazlası." Dünkü yazımız ilgi çekmiş olmalı ki...
Telefon yağdı... Elektronik posta mesajı yağdı.
CHP'li... Başka partili... Milletvekili...
Sivil toplum lideri... Soran sorana:
- Devamı var mı?
Yoğun istek üzerine... "Var...
İstediğiniz kadar."

***

TÜZÜK 1935

Dördüncü kurultay tarafından kabul edilen tüzük 152 madde.
Bu tüzüğe göre "Bütün kararları" sadece bir kurul verebilir:
"Genbaşkur." Genbaşkur... "3 kişilik bir kurul." Genel Başkan... Genel Başkan vekili... Ve Genel Sekreter.
Partinin milletvekili (Tüzükte 'Saylav' deniliyor) adaylarını belirlemeye yine "Genbaşkur" yetkili.

***

TÜZÜK 1938

Atatürk ölünce... CHP tüzüğündeki ifade ile "Üsnomal" kurultay toplanır... 26 Aralık 1938.
"Üsnomal" nedir derseniz?.. "Olağanüstü." 1938 tüzüğü... Madde 3:
"Partinin değişmez Genel Başkanı (Cumhurbaşkanı) İsmet İnönü'dür." CHP'nin üst yönetim organı... Yine "Genbaşkur."

***

"PARTİLİ GAZETECİLER"

Bu ifade bize ait değil...
"Tüzüklerde" var.
Tüzük 1935...
Dokuzuncu kısım... Madde 144:
Bu maddede... "Partili gazetecilerin, dergicilerin ve yazarların" nelere uyacakları vurgulanıyor:
"Parti program ve tüzüğüne aykırı yazı yazılmayacak." Tüzük 1938... "Aynı madde" korunmuş.

***

TÜZÜK 1951

Yeni bir dönem... 14 Mayıs 1950 seçimleri... Demokrat Parti tek başına iktidar.
Celal Bayar Cumhurbaşkanı... Adnan Menderes Başbakan.
CHP ise... Muhalefette.
Yeni döneme "Yeni tüzük" gerekli.
"9. Kurultay" tarafından kabul edilen tüzük... Artık "Genbaşkur" yok.
"Parti Meclisi" var.
Ayrıca... Tüzükte "Olağanüstü Kurultay" ile ilgili madde bile var.
Madde 22:
".........................
...... Kurultay üyelerinden beşte birinin isteği üzerine Genel Başkan, kurultayı olağanüstü toplantıya hemen çağırmaya mecburdur."

***

DEĞİŞİM

Tüzüklere bir de "Şu pencereden" bakmak gerekiyor.
"Önceki" tüzüklerde... Partide "Değişmez genel başkanlık" var.
Sonra... "Değişmezlik maddesi" kalkıyor.
"Genel başkan seçimi" maddesi tüzüğe giriyor.
Tüzük 1951... Madde 28:
"Parti genel başkanı kurultay tarafından gizli oyla ve tam üyesinin salt çokluğu ile seçilir."

***

"TÜZÜK DİLİ"

Soravlı... Terkimek...
Tutulga... Uram... Yetri...
Yanı... Verit... Üzkes...
Kasanık...
"Bu sözcükleri" hiç duydunuz mu?
1935 tüzüğünde... 1938 tüzüğünde "Böyle sözcük" çok... "Şarbaylık...
Yora... İzdeş... İmsilemek...
Kamun... Üzkes." Tüzüklerin son sayfalarında ise... Bu sözcüklerin karşılığı yazılı.
Örneğin:
İlbay... Vali.
Şarbaylık... Belediye başkanlığı.
Üsnomal... Fevkalade.
Yasav... İnzibat.
Sivil buyurman... Mülkiye amiri.
Terkimek... Takip etmek.
Oruntamak... Temsil etmek.
Diyeceğimiz o ki... Eski tüzükleri okurken zorlandık.

***

"ÜSNOMAL" İÇİN İMZA

Horozu çok olan kümeste daha az yumurta üretilirmiş.
CHP'nin durumu da o misal...
"Söylemde" zengin, "Siyaset üretiminde" fukara.
Şef çok... Kızılderili yok... "Taban moralsiz." "Üsnomal" kurultay için imza toplama ise devam ediyor.