Asgari ücretin ilk toplantısı yaklaştıkça çarşı karışıyor. Bir tarafta işçi, diğer tarafta işveren örgütleri… Beri tarafta da sırtında yumurta küfesi taşımayan, sorumluluk makamında oturmayanların atıp tutmaları…
İşverenler zam oranının yüzde 25 sınırını aşmaması gerektiğini söylüyor. Gerekçe, ücret-fiyat teorisi… Türkiye'de büyük bir kesim enflasyonun sebebinin ücret artışları olduğunu iddia ediyor. Diyorlar ki, bu kesimlerin maaşlarına zam yaparsak maazallah enflasyon canavarını tutamayız.
Dün Ekonomi Muhabirleri Derneği toplantısında Türkiye'nin en büyük işçi sendikası Türk-İş'in Başkanı Ergun Atalay asgari ücret artışının enflasyonu yükselttiği yönündeki yorumlara tepki göstererek, "Asgari ücret enflasyona sebep değil. Bunu nereden anlıyoruz. Bir senedir asgari ücrete zam gelmiyor ama fiyatlar artmaya devam ediyor" diye cevap vermiş.
Haksız değil…
Misal, 2003-2023 arası dönemde asgari ücrete bazı yıllar reel olarak yüksek oranlı zamlar yapıldı. 2004'te 2003'ün enflasyonu yüzde 18.4 iken net asgari ücret yüzde 37.5 arttı. Asgari ücrete reel olarak yüzde 19 oranında yapılan zammın olduğu sene enflasyon yüzde 9.3'e düştü. Keza 2012'de asgari ücret net yüzde 11.8 arttı. 2011 enflasyonu yüzde 10.5'ti. 2012'de enflasyon yüzde 6.2 oldu. 2019'da asgari ücret yüzde 26.1 arttı. Enflasyon yüzde 11.8 oldu. 2022 ve 2023 yıllarında da reel asgari ücret artışına rağmen enflasyonla arasında bir ilişki yoktu.
Demem o ki, Türkiye'de asgari ücret artışının enflasyonu tetiklediği hatta neredeyse tek sebebi olduğuna dair iddiaların pek de doğruluk payı yok.
Velev ki, böyle bir nedensellik teorisine doğru olmasa da inanmak istiyoruz. Hani, ücretler artınca fiyatlar, fiyatlar artınca ücretler artıyor da sarmala giriyoruz ya…
O zaman şunu da yapalım.
Asgari ücreti hedef enflasyona göre belirlerken işverenler de ürettikleri mal ve hizmetlerin fiyatlarını hedef alınan enflasyona göre belirlesin. Yani bir yıl sonra Merkez Bankası'nın öngörüsüyle enflasyonun yüzde 21 olacağını varsayarak, mal ve hizmet fiyatlarını bu orana göre artırsın, bir kuruş fazla zam yapmasın. Biliyorsunuz, devlet kendi kontrol ettiği mal ve hizmet fiyatlarında zaman zaman bunu yapıyor. İşveren de daha ücret zamlarının 'z'si konuşulmaya başlamadan fiyat etiketlerini değiştirmesin.
Kabul mü?
