Pandemiyle başladı, savaşla tırmandı. Aslında beklenen sondu.
Öyle anlaşılıyor ki, bundan sonra uzun bir zaman dünyada gıda savaşlarını konuşacağız.
Bu süreçte, kendi kendine yeten ülkeler şanslı... Hatta kendine yetip ihracat da yapıyorsa ellerinde büyük bir yaptırım güçleri var demektir. Üretimi yetmeyenler ve kaynakları kısıtlı olanları ise pek de güneşli günler beklemiyor.
Farkındasınızdır, hemen hemen her gün bir ülkeden gıda korumacılığı adımı geliyor.
İhracatı durduran da var, dış ticarete ek vergi getiren de, kota uygulayan da...
En son dün Cezayir yağ, şeker ve buğday ihracatını yasakladı. Rusya, üçüncü ülkelere beyaz şeker ve şeker kamışı ihracatını, Avrasya Ekonomik Birliği'ne (AEB) de tahıl ihracatını geçici olarak durdurdu. Ukrayna birçok tarım ürünü ihracatını askıya aldı. Macaristan, Sırbistan, Moldova, Bulgaristan, Arjantin peş peşe açıklamalar yaptı. Türkiye'de de son dönemde bazı ürünlerin ihracatı yasaklandı.
Ülkeler bir taraftan gıdada arz güvenliğini sağlamaya çalışıyor, diğer taraftan fiyat istikrarını...
Tedbirler yeterli mi?
Elbette, savaş uzarsa fiyatların daha da artması kaçınılmaz...
Peki ne olacak?
Çiftçinin üretime devam etmesi için her yol denenecek.
Başka çare yok.
Bu anlamda, yeni Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci'nin "Üreticimizi bu yeni dönemde cesaretlendireceğiz. Daha fazla üretmesini isteyeceğiz. 'Sen üret yeter. Biz senin alın ve akıl terini mutlaka ziyadesiyle karşılayacağız' diyeceğiz" açıklamaları önemli...
Elbette girdi maliyetleri masaya yatırılacak.
Ancak ben başka bir noktaya daha dikkat çekmek istiyorum.
Çiftçi gübre, ilaç, yem, fide gibi birçok ürünü hasat sonu vadeli alıyor.
Yani ektiği ürünü hasat ediyor, sonra aldıklarının parasını ödüyor.
Bu da finansman giderini şişiriyor.
Haliyle de faiz farkı eklendiğinde yüzde 30-40'a yakın olan finansman gideri ürünün fiyatına yansıyor.
Vade ve kur farkının maliyeti yükseltmemesi için kamu bankaları üzerinden yeni bir finansman mekanizması kurulabilir.
Çiftçi ihtiyacı olan girdiyi o sistem üzerinden peşin olarak ve daha ucuza aldığında üretim maliyeti düşeceği için tarlada üretime devam etmesi de mümkün olur.
Velhasıl, köylünün tekrar tarlayla buluşması için her yol önemlidir.
Hele ki, bu dönemde...