251 vatan evladının şehit olduğu Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016'daki hain darbe girişimi ekonomiye de zarar verdi. İhanetin ekonomiye ve 83 milyonun omuzuna yüklediği fatura 1.3 trilyon lirayı buldu. Türkiye'nin GSYH'sinin 4.2 trilyon lira olduğu düşünüldüğünde, darbe teşebbüsü neredeyse ülkenin 3'te birini götürdü. SABAH, darbe girişiminden sonra ekonomideki tahribatı anlamak için kamu kurum ve kuruluşlarından kalem kalem istenen zarar tespiti çalışmasıyla hazırlanan, bugüne kadar açıklanmayan rapora ulaştı.
ÜÇ KRİTER BELİRLENDİ
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu koordinasyonunda hazırlanan raporla, darbe gecesi çıkan olaylar sonucu oluşan maddi zarar, darbe girişiminin ardından CDS primi ve faizlerin yükselmesi, döviz kurlarının fırlaması, turizm gelirlerinin azalması, ülkeye giren yatırımların azalması, büyümenin olumsuz etkilenmesi gibi makro ekonomik veriler ile ülkenin marka değerindeki kayıp hesap edildi.
Buna göre, 31.10.2017 tarihi itibarıyla, ülke ekonomisi genelinde 15 Temmuz darbe girişiminden kaynaklı olarak gerçekleşen maddi zarar 1.4 milyar TL, ekonomik zarar 123.4 milyar TL, ülkenin marka değerindeki değer kaybından kaynaklı zarar 745.3 milyar TL oldu. Toplam zarar ise 870 milyar TL'yi buldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) kullanılarak 30.06.2020 tarihi itibarıyla bu rakam güncellendiğinde ise toplam zarar 1 trilyon 265 milyar TL'yi geçti.
DAVA AÇILABİLİR
Hukukçular, 15 Temmuz 2016'da FETÖ/PDY terör örgütü tarafından gerçekleştirilen hain darbe girişimi sonrasında karşı karşıya kalınan faturanın tazmin edilebileceğini belirtiyor. 83 milyon vatandaşın sırtına yüklenen bu zarar için, FETÖ'yle iltisakı olan, örgüte yardım eden, maddi destek sağlayan üyelere, irtibatlı kişi kuruluşlara Asliye Hukuk Mahkemeleri nezninde müteselsil sorumluluk davası açılabileceği belirtiliyor.
KİMLERDEN BİLGİ İSTENDİ?
Rapor hazırlanırken, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, TBMM Genel Sekreterliği, bakanlıklar, Kamu Denetçiliği Kurumu, Türk Hava Yolları ve kamu bankalarından bilgi talep edildi.
NASIL HESAPLANDI?
MADDİ ZARAR: Darbe girişimi sırasında örgüt elemanları tarafından kullanılan mühimmat, darbecilere karşı koymak için sarfedilen mühimmat; bina, araç, gereç ve teçhizattaki tahribat; 15 Temmuz şehit ve gazilerimize ilişkin tedavi masrafları, yakınlarına ödenen tazminat, bağlanan maaş ve yardımları kapsıyor.
EKONOMİK ZARAR: Faiz ve döviz kurundaki artış, tüketim ve yatırım harcamalarındaki düşüş, güven ve istikrarın tekrar tesisini teminen yapılan harcamalar gibi faktörler dikkate alındı. Kamu kurumlarının darbe nedeniyle doğrudan maruz kaldıkları zarar tutarları ile darbe girişiminin GSYH'ya ekonomik etkisi ve borçlanma maliyetlerindeki artış hesaplandı.
MARKA DEĞERİ: Brand Finance'nin "Nation Brands 2016" yılı raporundan alınan değer kaybı 194 milyar dolar (743 milyar TL) olarak belirlendi. Türkiye 2015'te 668 milyar dolar ile 19'uncu sıradaydı. 2016'da bu rakam yüzde 29 azalarak 474 milyar dolara indi. Türkiye sıralamada 25'inci oldu. Çalışmada düşüşe gerekçe olarak darbe girişimi gösterildi.
