Metabolizmanızı etkileyen başka bir rahatsızlık da gut hastası olmanızı tetikleyebilir ya da genetik olarak bu hastalık size miras kalmış olabilir. Erkeklerde görülme sıklığının daha fazla olduğu gut hastalığı, beslenme tedavisiyle iyileştirilebiliyor.
Fazla et tüketiminin gut hastalığına neden olmasından dolayı gut hastalığı, kralların hastalığı ya da zengin hastalığı olarak bilinen padişahların ölümüne yol açmış şiddetli bir romatizma hastalığıdır. Sağlıklı bir metabolizma, vücuttaki atık maddeler özellikle protein yapısındaki atıkları ürik aside çevirerek vücuttan uzaklaştırır. Ürik asidin atımında yaşanılan problemler ya da vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin bazı yiyeceklerle fazla miktarda alınması, kanda ve vücutta birikmeler ile sonuçlanabilir. Pürin, besinlerin sindirim sisteminde sindirilmesi ile ortaya çıktığı gibi vücutta hücresel döngüler sonucunda da gelişebilir. Pürin vücudun farklı bölgelerinde bulunur. Kana karışarak karaciğere ulaşan pürin, karaciğer tarafından ürik aside dönüştürülür. Bu duruma pürin metabolizması denir. Pürin yıkımı sağlıklı bir şekilde geliştirilemezse ürik asit yüksekliği meydana gelir. Kan dolaşımındaki ürik asit miktarının normalin üzerine çıkması hiperürisemi olarak isimlendirilir. Bu durum zaman içerisinde gut hastalığına ilerleyerek oldukça ağrılı eklem iltihapları ile sonuçlanabilir. Hiperürisemi aynı zamanda idrarın ve kanın oldukça asidik bir hal almasına neden olur. Diyet dışında genetik faktörler, aşırı kilolu olmak veya obezite ve stres gibi durumlar da kanda ürik asit düzeyinin yükselmesi ile ilişkili faktörler arasındadır.
EN ÇOK AYAK BAŞPARMAĞI ETKİLENİYOR
Kanda aşırı miktarda bulunan ürik asit, doku aralıklarından sızarak eklem içinde ve çevresindeki yapılarda birikir. Eklemlerde birikmesi bu bölgelerde iltihaplanmaya neden olarak eklemde sıvı artışına, hareket kısıtlıklarına ve ağrılara yol açabilir. Özellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerini tutar. Ayak başparmağı dışında vücudun diğer eklemlerini de tutabilen bu hastalıkta bilek eklemleri, parmaklar, dirsek, topuk ve ayağın üst bölgesi, gut hastalığından etkilenebilecek diğer bölgeler arasında yer alır. Hastalık nedeniyle eklemdeki ağrı ve hassasiyet o kadar şiddetli olur ki, hasta üzerine basamaz, hareket ettiremez, ayakkabı giyemez hatta yorganın bile değmesini istemez. Ağrı ilk 12-24 saat içinde daha da şiddetlenir. Atak birkaç günle birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer. Bazen ürik asit böbreklerde de birikebilir. Bu durum böbrekte taş oluşumu ile sonuçlanabileceği için dikkatli olunmalıdır.
KİLO VERMEK İYİ GELİYOR
Kilo vererek ideal kilonuza ulaşmanızla birlikte, kandaki ürik asit seviyeniz de belirgin azalacaktır. Kilo vererek yük taşıyan kalçalar, dizler, ayak bilekleri ve ayak parmakları gibi eklemlerinize ağırlık binmesini azaltırsınız. Gut atakları çoğunlukla bu eklemlerde gelişir. Ancak uzun süre aç kalarak yapılan yıkıcı diyetlerden kaçınmak gerekir. Hızlı kilo vermek; ürik asit seviyelerini artırarak gut ataklarını tetikler. Kilo verirken, diyetle aşırı protein almak veya yanlış diyetle birlikte yapılan egzersiz, kaslarda yıkıma ve ürik asit seviyesinde artışa neden olacaktır. Dengeli sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz kombinasyonu, güvenli kilo vermenin ve sağlıklı kilonuzu idame ettirmenin en iyi yoludur.
ATAKLARA KURU İNCİR
Pektin adlı diyet lifini oldukça fazla içermesi bağırsakların düzenli boşalmasında etkili. Ancak yapılan araştırmalarda şişmanlarda olan yüksek ürik aside bağlı gut ataklarının düzenlenmesinde 3-4 adet kuru incirin ara öğünlerde yenmesinin ilaç kadar etkili olduğu bulunmuş. Farklı bir araştırmada genetik olarak ürik asit yüksekliği olan gut hastaları iki hafta boyunca sabah uyandıklarında aç karnına üç adet kuru inciri bol suyla tüketmiş ve çalışma sonucunda kan ürik asit düzeylerinde yüzde 30 kadar düşüşün olduğu görülmüş. Günlük beslenmede yeterli karbonhidrat alınmadığında kanda ürik asit yükselmekte ve böbreklerde ürik asit kristalleri oluşarak böbrek taşları için risk oluşturabilmektedir. Bilimsel araştırmalar taze ve kuru inciri zayıflama döneminde tüketenlerin böbrek taşları riskinin de azalabildiğini açıklamaktadır. Enerji sağlayan, spor yaparken krampları önleyen ve triptofan amino asidini yüksek miktarda içererek sakinleşmede etkili olan taze ya da kuru inciri zayıflama diyetleri uygulayanlara ve gut hastalığı riski olanlara günde dört adedi geçmemek kaydıyla tüketmelerini öneririm.
PÜRİNDEN FAKİR DİYET İYİLEŞTİRİYOR
Gut tanısı konulduğu zaman ilaç tedavisiyle beraber gut tedavisine uygun diyete başlanması alevlenmelerin sayısını azaltmak adına atılabilecek en önemli adımlardan biridir. Bu diyet ile birlikte kan ürik asit seviyesinin normal sınırlara çekilebilir. Diyette pürinden fakir beslenme programı uygulanır. Pürinden zengin gıdalar tamamen çıkarılırken, orta ve az seviyede pürinden zengin olan gıdalar ise kontrollü bir şekilde beslenmeye eklenir. Pürinden zengin olan beyin ve karaciğer gibi sakatatlar, geyik, tavşan, sincap, ördek ve kaz etleri, yağlı balıklar ve deniz ürünleri, ton balığı, ringa balığı, hamsi, morino, alabalık, mezgit, tarak, karides, ıstakoz ve balık yumurtası tamamen çıkarılır. Bu gıdalarda pürin içeriği çok yüksektir. Bu nedenle az da olsa beslenme programına eklenmez. Yasaklar arasında vücuttan ürik asit atımını engellediği için alkol ve maya da yer almaktadır. Ayrıca çavdar ekmeğini tamamen yasaklı besinken, beyaz ekmek ve beyaz undan yapılmış besinlerin tüketimi azaltılır. Bunların dışında tam yağlı besinler de diyetten çıkarılır. Süt ve süt ürünlerinde yarım yağlı ürünler tercih edilir. Yumurta sadece haşlanmış ya da yağsız yenmeli, yağda kızartılmış yumurtadan uzak durulmalıdır. Tereyağı yerine zeytinyağı tercih edilmelidir. Et ve balık grubunda orta derecede pürin içerenlerde gramaj kontrolü yapılır. Özellikle tavuk, balık, hindi tarzı besinlerde 60 gr yani iki köfte kadar izin vardır. Bunun üzerinde orta derecede pürin içerek et tüketmek yasaktır. Sebze grubunda pürinden zengin ıspanak, karnabahar, mantar, kuşkonmaz, bezelye o gün protein yani 60 gram orta derecede pürinden zengin et tüketilmediyse beslenmede yer alabilir. Mercimek, nohut, kuru fasulye de kontrollü tüketilmelidir. Yine gün içinde 60 gr'lık et yenmemişse, o gün 3 kaşık bu besinler tercih edebilir.
KİRAZ GUT AĞRILARINI AZALTIYOR
Arthritis&Rheumatism adlı dergide yayımlanan çalışmaya göre, enfeksiyon giderici özelliğe sahip antosiyanin ve antioksidan içeren kiraz, şiddetli gut ağrılarını azaltıyor. Bu etkiyi, böbreklerin süzme kabiliyetini arttırması sonucunda kandaki ürik asit seviyelerini düşmesine yardımcı olarak gösteriyor. Yapılan bir çalışmada kiraz tüketiminin tekrarlayan gut ataklarını yüzde 35 oranında düşürdüğü bildirilmiştir. Farklı bir çalışmada ise kiraz suyu tüketen gut hastalarının yüzde 55'inde atak görülmediği ve kiraz suyunun gut alevlenmelerinde önemli bir düşüşe neden olduğu gösterilmiştir.
YÜKSEK DÜZEYDE PÜRİN İÇEREN YİYECEKLER (BUNLARDAN SAKININ)
Sakatatlar
Av hayvanları
Yağlı balıklar: hamsi, ringa, orkinos, sardalya, alabalık
Kabuklu deniz ürünleri
Alkol
ORTA DÜZEYDE PÜRİN İÇEREN GIDALAR (ORTA DERECEDE TÜKETİN)
Kırmızı et
Tavuk
Baklagiller
Mantar, kuşkonmaz, karnabahar ıspanak, bezelye
Kepekli tahıllar
DÜŞÜK PÜRİN İÇEREN GIDALAR (GÜVENLE TÜKETİLEBİLİR)
Yarım yağlı süt ürünleri
Yumurta
Ekmek (kepekli ve çavdar hariç)
Makarna
Meyveler
Mantar, kuşkonmaz, karnabahar, ıspanak, bezelye dışındaki sebzeler