Toplumun yüzde 15'ini etkileyen huzursuz bağırsak sendromu, oldukça yaygın. Nöroendokrin, genetik ve diyetsel faktörler, bağırsak florası ve kronik bağırsak inflamasyonu hastalık oluşumunu etkilese de hastalığın en önemli tetikleyicileri psikolojik durum ve strestir. Orta yaştaki kadınlarda daha sık görülür. Huzursuz bağırsak sendromu olan bireylerin bağırsak yapısında bozukluk yoktur ancak bağırsakların işleyişi bozulur. Bu da geçmeyen ve aralıklarla tekrar eden karın ağrısı, gaz, şişkinlik gibi dispeptik yakınmalara ve dışkılama alışkanlıklarında değişikliklere yol açar ve yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Huzursuz bağırsak sendromu üç sınıfa ayrılabilir; kabızlık, ishal veya değişimli olarak hem kabızlık hem ishal oluşumu ile seyredebilir.
Son üç ay içinde haftada en az bir gün tekrarlayan bir karın ağrısı ile beraber dışkılama sıklığında değişiklik, dışkı görünümünde farklılık ve dışkılama ile birlikte hastalık semptomlarının geçmesi durumlarından en az ikisi varsa huzursuz bağırsak sendromu söz konusudur.
Huzursuz bağırsak sendromunun tedavisi sağlıklı ve düzenli bir yaşamda gizlidir. Yeterli uyku, düzenli egzersiz, duygu durumunun kontrolü, stres yönetimi ve sağlıklı beslenme çözüme ulaşmayı sağlayacak köşe taşlarıdır. Beslenme tedavisi hastanın semptomlarına özgü olmalıdır. Yapılan çalışmalar huzursuz bağırsak sendromuna sahip hastaların çoğunda belirli besinlere karşı alerjilerin veya aşırı duyarlılığının olduğunu gösteriyor. Tedavide öncelikle çölyak, laktoz intoleransı veya başka bir besine karşı alerji veya hassasiyet araştırılmalı.
Enerji ve besin öğesi gereksinimini karşılayan düzenli bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Rahat bir ortamda, küçük porsiyonlarda ve sıklıkla yemek mide hacminin birden artmasını önler, karın ağrısı ve şişkinlik oluşumunu engeller. Bu nedenle günde üç ana öğüne ek bir veya iki ara öğün yapılmalı. Sıvı ve posa kaynakları yeterli tüketilmelidir. Ancak posanın birden beslenmeye eklenmesi hastalık semptomlarını artırabileceğinden miktar yavaş yavaş artırılmalı.
DÜŞÜK FODMAP DİYETİ
FODMAP kısaltması 'Fermente edilebilen Oligosakkarit, Disakkarit, Monosakkarit ve Poliolleri' temsil eder. Kısa zincirli karbonhidratların ince bağırsaktan emilimleri yavaştır. Bu nedenle bağırsak hareketliliğini ve bağırsakta su tutulumunu artırarak dışkılama düzenini değiştirirler. Ayrıca kolondaki bakterileri beslemek için kullanılırlar, gaz ve şişkinlik semptomlarını artıran sindirim ürünleri oluştururlar. Herkes bu karbonhidratları tükettiğinde sindirim problemi yaşamaz; ancak huzursuz bağırsak sendromu hastalarında duyarlılık fazladır. Düşük FODMAP Diyeti huzursuz bağırsak sendromu hastalarında yarar sağlayabilir. Düşük miktarda tüketimi lif alımını azaltacağı için; kabızlık şikayeti olan hastalarda bu diyetin, semptomları daha da artıracağı unutulmamalı.
* Düşük FODMAP diyetinin diyetisyen gözetiminde uygulanması önerilir. Genellikle 6-8 hafta süresince uygulanır; daha sonra yasaklanan yiyecek ve içecekler diyete kademeli olarak eklenir.
HUZURSUZ BAĞIRSAK SENDROMU DİYETİYLE 4 GÜNDE 2 KİLO
KAHVALTI:
2 yemek kaşığı yulaf
1 su bardağı laktozsuz süt
1 dilim ananas
8 yarım ceviz
ÖĞLE:
150 gram fırında hindi göğüs eti
Marul, maydanoz, domates, salatalık, biber, dereotu, 1 yemek kaşığı zeytinyağı ve nar ekşisi ile hazırlanmış bir kase salata
ARA:
8 adet çilek
1 su bardağı kefir
AKŞAM:
1 porsiyon haşlanmış brokoli
4 yemek kaşığı karabuğday salatası
MALZEMELER:
1 küçük boy şalgam
2 yemek kaşığı karabuğday
Yarım orta boy kırmızı biber
Yarım orta boy yeşil biber
8-10 yaprak roka
Bol maydanoz ve dereotu
1 yemek kaşığı zeytinyağı
Yarım orta boy limon
YAPILIŞI: Derin bir kaseye bir küçük boy şalgamı rendeden geçirin. İçine ince kıyılmış kırmızı ve yeşil biber, roka, maydanoz ve dereotunu ekleyin. Üzerine 2 yemek kaşığı haşlanmış karabuğday, 1 yemek kaşığı zeytinyağı ve bol limon ekleyerek harmanlayın.