Dünyada bir gluten fırtınası esiyor. Zayıflayamayanlar gluten içeren yiyecekleri beslenmelerinden çıkarıyor. "Gluten yemiyorum cildim parladı, glutensiz tariflerle incecik oldum". Bu cümleleri sarfedenlerin sayısı her gün artıyor. Gerçekten gluten ile ilgili bir intolerans durumu varsa glutensiz beslenmek etkili. Peki gluteni bırakmanın sağlıklı kişilerde de sihirli bir etkisi var mı? Bugün bu sorunun yanıtını arayacağız ve glutensiz beslenme şart mı konusunu aydınlatacağız.
HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Gluten bazı tahıllarda bulunan doğal bitkisel proteindir. Buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan gluten sadece bu tahıl tanelerinde değil; mono sodyum glutamat, soya lesitini, modifiye nişasta ve bazı vitaminlerde de bulunur.
TAHILLAR SAĞLIĞIMIZI MI BOZUYOR?
Gluten ile ilgili en yaygın bilgi gluten içeren besinleri yemeniz halinde kalbinizin yorulacağı, bağırsaklarınızın hasta olacağıdır. Buna en iyi yanıtı 2017 yılında 100 binden fazla çölyak olmayan kişide yapılan Harvard Tıp Fakültesi çalışması vermiştir. Çalışma sonucunda glutenin kalp hastalıklarına neden olmadığı tam tersine gluteni beslenmelerinden uzaklaştıran sağlıklı bireylerde kalp hastalıkları riskinin arttığı bulunmuştur. Birçok araştırma tam buğday unundan yapılmış ekmek yemenin sağlığı iyileştirdiğini gösteriyor. Özellikle günde iki-üç porsiyon gluten içeren tam tahıl yiyenlerin iki porsiyondan daha az tüketenlere göre kalp hastalıkları, inme, tip 2 diyabete yakalanma riskleri düşük.
Sağlıklı kişilerde tam tahıllarda bulunan gluten prebiyotik etki göstererek vücutta iyi bakterilerin beslenmesini sağlar. Buğday kepeğinde bulunan bir karbonhidrat çeşidi bağırsaklarımızda bulunan yararlı bakterilerin sayısını artırır. Bu yararlı bakteri sayısı azaldığında huzursuz bağırsak sendromu, kolon kanseri ve inflamatuvar bağırsak hastalıkları ortaya çıkar. Gluten sağlıklı bireylerin kalp ve bağırsak hastalıklarından korunmasında kalkan görevi görür.
GLUTENSİZ BESİNLERİ KİM YEMELİ?
Sadece gluten ile ilgili sorun yaşayan ve bu sorunları tıbbi olarak tespit edilmiş kişilerin gluten yememesi gerekir. Gluten bu kişilerde toksin kadar zararlı olabilmektedir. Gluten bu gibi durumlarda bağışıklık hücrelerine aşırı saldırıya sebep olarak vücutta farklı reaksiyonlar oluşturur.
ÇÖLYAK HASTALARI DİKKAT
Yorgunluk, halsizlik, şişkinlik, kabızlık ve ishal, ani kilo kayıpları ve bağırsağın yapısında harabiyet şeklinde kendini gösteren otoimmün hastalıklarında çölyak hastalarının tek düşmanı glutendir.
Çölyak hastalarının çoğunda tanı geç konulmakla birlikte birçok hasta tanı koymadan hayat kalitesi düşük bir şekilde yaşamaya devam etmektedir. Gluten beslenmeden çıkarıldığında hastalığa bağlı sorunlar da hemen ortadan kalkar.
GLUTENSİZ DİYET
Gluten içeren yiyecekler beslenmeden uzaklaştırılır. Meyve, sebze, kuru baklagiller, kuru yemişler, balık, yumurta, tavuk, kırmızı et, zeytinyağı, kinoa, pirinç, karabuğday, amaranth, darı, mısır, sorghum ve teff rahatça yenilebilir.
SAĞLIKLI KİŞİLER GLUTEN TÜKETMELİ
Harvard Tıp Fakültesi çölyak olmayan ve glutensiz beslenmesi gerekmeyen, sağlıklı kişilerin zayıflamak için uzun süre glutensiz diyet uygulamasının özellikle tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları açısından riski arttırdığını belirtiyor. Tam tahıllarda bulunan hastalık kalkanı besin bileşenleri olan diyet lifi, antioksidan ve prebiyotiklerin beslenmeden çıkarılması farklı hastalıkların oluşmasına sebep oluyor. Yapılan araştırmalar 30 yıl glutensiz besin tüketenlerin günde 12 gramın altında gluten alımı sebebi ile tip 2 diyabete yakalandığını gösteriyor.
Sonuçta sağlıklı kişilerin zayıflama amacıyla glutensiz besinlerle beslenmesi kronik hastalıklara neden oluyor, bağırsaklarda denge bozukluğu yaratıyor, yararlı bakteri sayısının artmasını engelleyerek sindirim sistemi hastalıklarının gelişmesine sebep oluyor. Bireylerin glutensiz beslenmesinin bugünkü bilimsel bilgiler doğrultusunda çok akılcıl görünmediğinin altını çizmem gerekiyor.