Geçenlerde bir arşiv taraması yaparken, 2006 yılındaki bir yazıma rastladım. Dizel motorların yıldızının parladığı, tüketicilerin "Dizel mi benzinli mi?" sorusunu sıkça sorduğu yıllarda ben de, benzinli motor ile dizel motoru icat eden isimleri başlığa çıkarıp "Otto mu, Diesel mi yarışı kim kazanacak?" diye sormuşum. Yazının sonunda ise "Kimin kazanacağı şimdiden belli" diye dizeli işaret etmişim.
Yıllar herkesi olduğu gibi beni de haksız çıkardı. Ne dizel motoru icat eden Rudolf Diesel ne de benzinli motorun mucidi August Otto kazandı. Kimsenin tahmin etmediği bir isim yarışı galip bitirdi. Elektrikli motorlu ilk otomobili icat eden Thomas Davenport yarışı kazanan isim oldu.
Filmi biraz geri alalım. Nikolaus August Otto, 1867 yılında benzinli motoru icat etti. O tarihten bu yana benzinli motor el üzerinde tutuldu. Otomobil üreticileri yüzyılı aşkın bir süre benzinli motor teknolojisi üzerinde çalıştılar.
1898 yılında Rudolf Diesel tarafından icat edilen dizel motor ise uzun yıllar üvey evlat muamelesi gördü. Ne zaman Common-Rail teknolojisi geliştirildi. Modern teknolojiyle birlikte, dizel motorların dönemi başladı.
1980'lerde yüzde 7'ler civarında olan dizel motorlu otomobillerin payı, 2000'lerde yüzde 50'lere çıktı. Hatta İtalya, Fransa gibi ülkelerde dizelin payı yüzde 60-70'lere kadar yükseldi.
Ancak 2015 yılında patlak veren emisyon skandalıyla birlikte dizelin tahtı sallanmaya başladı. Dizel satışları hızla düştü. Ayrıca birçok ülke dizel motorların satışını yasakladı. Ardından bu yasaklara benzinli motorlar da dahil edildi. 2030'dan itibaren birçok ülkede artık elektrikli motorlu araçlar satılabilecek. Tabii ki dizel ve motorlu araçlar bir anda ortadan silinmeyecek. Yavaş yavaş yollardan çekilecek, yerini elektrikli araçlara bırakacaklar.
55 yaşında intihar etti
Alman asıllı Rudolf Diesel, 18 Mart 1858'de Paris'de doğdu. Hayatı Paris, İngiltere, Almanya ve İsviçre'de geçti. 1890'lı yıllarda buhar makineleri üzerinde çalışmaya başladı. O dönemde amonyak buharı kullanan bir motor icat etti. Ancak bu hayatına mal oluyordu. Ardından dizel motor üzerinde çalışmaya başladı. 1892'de içten yanmalı makinelerle ilgili tasarımlarının patentini aldı. Sanayici Krupp ile ilk pratik motor denemesini gerçekleştirdi. 1896'da 3 metrelik demir silindirli, pistonlu bir motor geliştirdi. Önce gemiler ve elektrik santrallerinde kullanılan büyük dizel motorlar, zamanla küçülerek otomobillerde kullanılmaya başlandı. 1913'te Deniz Kuvvetleri'nin davetlisi olarak İngiltere'ye gitmek için bindiği gemide 55 yaşında intihar etti.
Okulu bıraktı tüccarlığa başladı
Nikolaus August Otto 14 Haziran 1832'de doğdu. 16 yaşında okumayı bırakarak tüccarlık yapmaya başladı. 1859'da Köln'de bir şeker tüccarı olan Etienne Lenoir'in geliştirdiği bir motor dizaynı görmesiyle, motora olan ilgisi başladı. 1861'de ilk motorunu imal etti. Bu motorda Lenoir'in dizaynını temel aldı. 1864'de Köln'de ilk içten yanmalı motor üretim şirketini kurdu. Otto'nun buluşuna kadar bütün motorlar dıştan yanmalıydı. Yani yakıtın ayrı bir bölmede yandığı motorlardı.
Amerikalı mucit elektrikli oto üretti
Elektrikli motorlu otomobilin icadında birden fazla ismin katkısı var. Örneğin Rus asıllı İtalyan fizikçi Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta, birincil hücreli pili icat etti. İngiliz kimya ve fizik bilgini Michael Faraday, elektrolizin temel ilkelerini belirledi. Fransız fizikçi Gaston Plante, ilk elektrik akümülatörünü buldu. Ancak, kayıtlara göre Amerikalı mucid Thomas Davenport kayıtlara ilk elektrikli otomobili yapan kişi olarak geçti. 1835'te elektrikli otomobili üreten Davenport, 1837'de ilk elektrikli motor için patent aldı.