Türkiye'de otomotiv sektörünün temelleri 60'lı yıllarda atıldı. Ford Otosan'ın hemen ardından Oyak Renault ve Tofaş üretime başladı. Ford Otosan ilk yerli otomobil Anadol'u, Oyak Fransız Renault ortaklığıyla Renault 12, Tofaş ise İtalyan Fiat ortaklığıyla Murat modelini üretip satışa sundu.
Böylece üç marka arasında bugün de devam eden kıyasıya rekabet başlamış oldu. Otomotiv dünyasında firmalar rekabette öne geçebilmek için reklam silahına başvurdu. Reklamlarda bir yandan otomobillerin özellikleri anlatılırken, diğer taraftan da bir yaşam biçimi müşterilere sunuldu.
ERKEKLER ÖN PLANDA
İlk reklamlarda otomobilin özellikleri uzun uzun, masalsı bir dilde anlatılıyordu. O dönemin reklamlarında 'Murat'ın görüş alanı her yöne geniş camlarla ve kesintisiz olarak açılır.
Bu sayede pırıl pırıldır Murat'ın içi. Aydınlık. Işık dolu.' gibi metinlere sıkça rastlanıyordu.
Erkekler ön plandayken, kadınlar yolcu koltuğunda ya da otomobilin dışında yer alıyordu.
Kadının otomobil kullanırken görüldüğü reklam sayısı ise çok az.
Ayrıca reklamlarda o dönemin sosyal temalarına da yer veriliyordu. Türk aile yapısının vurgulandığı reklamlarda, evlilik, piknik, çekirdek aile ön plana çıkarılıyordu.
Son 50 yılda otomobil reklamlarında büyük bir değişim yaşandı. Fotoğrafların kullanım tarzı ve metinler değişse de amaç değişmedi. Reklamlar bugün otomobilcilerin pazarlama stratejilerinde her zamankinden daha önemli...
Reklamlarda cinsiyet ayrımcılığı var
Doçent Dr. Serpil Aygün Cengiz, Modernizm Otomobil Kültürü ve Reklam isimli kitabında, reklamlarda modernlik için otomobilin koşut olarak gösterildiğini söylüyor. Otomobil reklamlarında cinsiyet ayrımcılığı yapıldığına değinen Cengiz, şöyle devam ediyor: "Reklamlarda otomobil üzerinden sunulan ideal modern bireyin erkek olduğunu görüyoruz. Reklamlarda otomobilleri daima erkekler kullanıyor. Kadınlar ise ya sürücünün yanında oturuyor, ya da aracın dışında hayran hayran bakıyor. Kadınlar sürücü değil, seyirci. Çünkü ideal modern özne erkek olmalı."
Otomobili insanlaştırdılar
"Reklamların yüzde 77'sinde otomobil yollarda kendi başına giderken gösteriliyor" diyen Serpil Aygün Cengiz, "Bu çok anlamlı, çünkü artık otomobil insanlaştığı için ayrıca bir insana da gerek yok. Bunun yanında arabalar insanların özellikleriyle özdeşleştiriliyor. Böylece otomobili insanlaştıran modern insan, otomobille özdeşleştiği için ortaya modern kültür projesi olarak otomobil-insan melez varlığı çıkıyor" yorumunu yapıyor.
Fantezileri temsil ediyor
Anneme Reklamcı Olduğumu Söylemeyin. O Beni Genelevde Piyanist Sanıyor kitabının yazarı, efsane reklamcı Jacques Seguela'nın otomobil reklamlarıyla ilgili yaptığı tespit ilginç: "Otomobil reklamcılığına girişmek papazlığa başlamak gibiydi; seminerin sonunda ya papazlıktan menedilir ya da ilahi görevin bizzat kendisi olurdunuz. Benimki yarım yüzyıl kadar sürdü. Otomobil, fantazilerimizi, arzularımızı, kaçma özlemimizi temsil eder. Çoğunluk için otomobil kişiliğin ifade ediliş biçimlerinden biridir, kreatif bir uzman içinse yaratıcılığın ifade ediliş biçimlerinden biridir."