Çeşitli yaşlarda çocukların kaybolması tüm dünyada maalesef sık rastlanan olaylardan. Bazıları bulunuyor, bazıları ise bulunamıyor. Geçen hafta gerçekleşen iki olayın da sonu iyi bitmedi. Birinde şimdiye kadar tanık olduğumuz kayıplardan farklı bir süreç izlendi. Sosyal medyanın olumlu yanı kullanıldı ve haber yayıldı. Tanımayan birçok kişi Amerikan filmlerinde izlediğimiz gibi arama çalışmalarına yardıma gitti. Ama bu sisteme alışık olmadığımızdan sanırım arama çalışmalarında gönüllülerin organize edilmesi mümkün olmadı. Bu önemliydi, çünkü bazen çok kişi olması olayı çözmeye yardımcı olmadığı gibi karışıklığa da yol açabilir. Diğer yandan sosyal medyanın olumsuz etkilerini de hep birlikte izledik. Doğru olmayan haberlerle insanları telaşlandırmak, gerçekliği şüpheli söylentilerle görevlilerin ve ailenin işini zorlaştırmak, ülkenin genel gerilimini ve ayrımlaşmış ruh durumunu körükleyerek kendilerini sosyal medyayla var etmeye çalışanların hiçbir kelimeyle tanımlanamayacak garip yaklaşımları... Bu nedenle "Sosyal medya yüzsüzlüğü artırıyor" deniliyor. Bu nedenle yayılan haberin doğruluğunu denetlemek, akıl süzgeçinden geçirmek sonra inanmak ya da yanıt vermek gerekiyor.
YARDIM İSTEĞİNİ OLUMLU KULLANMALIYIZ
İki çocuğu daha kaybettik. Belki bu olaylardan ders çıkarıp, sosyal medyayı ve yüreğimizdeki çocuk sevgisini, yardım isteğini olumlu kullanmayı öğrenebiliriz. Çünkü dünyada olduğu gibi ülkemizde de kayıp çocuk sayısı çok fazla. Onları nasıl arayacağımızı, kayıp olmalarını nasıl değerlendireceğimizi bilmemiz gerekiyor. Her çocuğun kaybolma nedeni aynı değil. Özellikle küçük çocuklarda ailelerinin yanında uzaklaşma, kimliklerini anlatamama ya da gelişim sorunları nedeniyle ailelerine dönmeyi başaramama gibi nedenler en sık görülenlerdir. Kaçırılma daha sonra gelen bir neden... Kaçırılmalarda aile üyelerinden biri tarafından, çocuğu olmayan hasta kişiler, pedofililer, çocuk üzerinden para kazanmak isteyenler olarak bir sıralama yapılabilir. Daha büyük çocuklar ise genellikle aile içi baskı, şiddet, iş bulma, evlenme gibi nedenlerden ötürü evden kaçan çocuklardır. Çocuklara kaybolmaları ya da kaçırılmaları konusunda bilgi vermek gerekir. Çocuklarla güvenlik hakkında konuşurken onları korkutmamak; onları sadece konuyla ilgili bilinçlendirmek önemlidir. Kendine güvenlerini sağlayarak olumlu bir şekilde iletişim kurmak gerekir. Çocuğun yaşına ve anlama seviyesine uygun bir anlatım biçimi kullanılmalıdır. Örneğin dört yaşındaki bir çocuğun sizin karşınızda oturup yaptığınız uzun açıklamaları dinlemesi mümkün değil. Bunun yerine, basit oyunlarla, taklitlerle ya da dikkat çekici birtakım oyuncaklarla istediklerinizi anlatabilirsiniz. Çocuktan korktuğu ya da kendini rahatsız hissettiği durumlarda yardım isteyebileceği en az iki yetişkin belirlemelerini isteyebilirsiniz. İsim, adres, telefon numarası, okul adı, anne ve baba adı, kendini belli eden fotoğraflar gibi belirleyici bilgileri internette paylaşmaması gerektiği anlatılmalıdır. Çocuklara ad ve soyadlarını, adreslerini ve telefon numaralarını öğretmek, size cep telefonunuzdan ya da iş yerinizden nasıl ulaşabileceklerini göstermek, '155 Polis İmdat' gibi telefonlar hakkında bilgilendirmek yararlı olur. Sokakta nasıl davranmaları gerektiği küçük yaşta bile anlatılabilir. Çocuklarla "Farz edelim..." oyunu oynamak iyi bir yöntemdir. "Farz edelim okul çıkışında beni bulamadın, ne yapardın? Kimden yardım isterdin?" "Farz edelim tanımadığın biri seni otomobiline çağırıyor, ne yaparsın?" gibi sorularla farklı durumlarda neler yapabileceğini ona anlatmayı sağlar. Kendi çocuklarınız için bunları yaparken, diğer çocuklar için de arama çalışmalarını düzenli öğrenmeyi, kayıp çocuk fotoğraflarına dikkat etmeyi, sosyal medyayı ortalığı karıştırmak, komplo teorisi üretmek, ölmüş bir çocuğun fotoğrafını paylaşıp altına üzüntünüzü yazmak yerine organize ve destek olmak için kullanabiliriz.
İLK 24 SAAT ÖNEMLİ!
En azından filmlerden ilk 24 saatin çok önemli olduğunu öğrendik sanırım. Ayrıca özellikle küçük çocuklar saniyeler içinde fırlayabilir, tehlikeli bir yere tırmanabilir, düşebilir, parmaklarını prize sokabilir, gözünüzün önünden uzaklaşabilir. Kazalar farklı bir konudur, tedbirleri farklı olur. Son olayda basının bir kısmı da yine sınıfta kaldı. Olayı dramatize etti, acıya saygı göstermedi, bilgisi olmadan konuşanlara yer verdi, çocuğu hiç tanımayan uzmanlardan görüş alarak çocuk için hastalık tanıları bulmaya çalıştı. Sınıfta kalan sadece onlar değildi. Herkesin tekrar dersini çalışmaya başlaması gerekiyor. Hatırlayalım, bir çocuk kaybolduğunda sorun artık hepimizin sorunudur.
Ailelere ve ilgili kurumlarda çalışanlara öneriler
Evde: Çocuklara ad ve soyadlarını, adreslerini ve telefon numaralarını öğretin. Size cep telefonunuzdan ya da iş yerinizden nasıl ulaşabileceklerini öğretin. Çocuklara '155 Polis İmdat' gibi önemli telefon numaralarının nasıl ve ne zaman kullanmaları gerektiğini öğretin. Acil bir durumda ya da korktukları zaman arayabilecekleri güvenilir bir yetişkinin olduğundan emin olun. Evde yalnız olduklarında kapıyı kilitli tutmaları ve kimseye açmamaları konusunda bilgilendirin. Evde yalnızken telefonda nasıl konuşmaları gerektiğini öğretin.
İnternette: İnternet hakkında bilgi sahibi olun. Bilgisayarın çocuk odası yerine evde ortak kullanım alanında kullanılmasını sağlayın. İnternette hangi siteleri ziyaret ettiklerini ve ne kadar süreyle kullandıklarını denetleyin. Okul, internet kafe gibi evden başka nerelerde internete girebildiklerini öğrenin. Çocukları internette onları üzecek, korkutacak, kafalarını karıştıracak bir durumla karşılaştıklarında bunu sizinle paylaşması için cesaretlendirin.
Okula giderken: Çocukla birlikte okulun çevresinde yürüyün ve takip edilme gibi bir durum olduğunda yardım isteyebileceği güvenilir yerleri belirleyin. Çocuğun okul yolunda yalnız yürümemesini ya da otobüsü bir grupla beklemesini hatırlatın. Tanımadıkları kişilerden hediye almamalarını söyleyin.
Sokakta: Çocuğa kendini tedirgin hissettiği durumlarda insanlara hayır demesinin normal olduğunu öğretin. Evden ya da yurttan çıkmadan önce izin istemeleri gerektiğini hatırlatın. Haberiniz olmadan bir yabancının otomobiline binmemesi için uyarın. Ailece birbirinizi kaybettiğinizde buluşmak için merkezi yerleri önceden belirleyin.
Çocuklarınızı bilinçlendirin
1. Hazırlıklı olun: Çocuğunuzla güvenlik hakkında konuşmadan önce hazırlanın. Böylece onlarla daha sakin bir şekilde konuşmanız ve ikna etmeniz mümkün olur.
2. Çocuğun yaşını göz önünde bulundurun: Çocuğun yaşına ve sizi anlama seviyesine uygun bir anlatım biçimi kullanın. Örneğin dört yaşındaki bir çocuğun sizin karşınızda oturup yaptığınız uzun açıklamaları dinlemesi ve anlaması mümkün olmaz. Bunun yerine, basit oyunlarla, taklitlerle ya da dikkat çekici birtakım oyuncaklarla istediklerinizi daha iyi anlatabilirsiniz.
3. Konuşma fırsatı yaratın: Çocuklarla konuşmak için 'doğru zaman'ı beklemek yerine günlük aktiviteleri yaptığınız zamanlarda konuşmayı deneyin. Örneğin birlikte yemek masasında otururken ya da okula giderken çocuğunuzla konuşabilirsiniz.
4. Açık olun: Eleştirmeden ya da azarlamadan, bu kuralları onları önemsediğiniz için koyduğunuzu açıkça anlatın. Çocukları merak ettikleri konular hakkında soru sormaya teşvik edin.
5. İnternette neleri paylaşmaması gerektiğini konuşun: İsim, adres, telefon numarası, okul adı, anne-baba adı, kendini belli eden fotoğraflar gibi belirleyici bilgileri internette paylaşmaması gerektiğini anlatın.