Amerika'da kendi annesinden sonra okula giderek 20 çocuk ve altı erişkinin ölümüne neden olan genç için CNN ve BBC'de birileri otistikti, Asperger'di dedi. Ülkemizde basın bu haberi tekrar tekrar kullandı. Birçok Asperger sendromu ve otizm tanısı konmuş çocuğu, genci ve aileyi nasıl etkileyeceği düşünülmedi. Özellikle okula kabul, diğer aileler ve çocuklar tarafından benimsenme sorunu yaşayan bu çocukların bir de saldırgan, hatta vahşi olarak damgalanması çok önemsenmedi. Otizmi artık az çok duymuştuk ama Asperger nasıl bir hastalıktı?
SOSYAL KURALLARI KAVRAYAMAZLAR
Asperger sendromu, otizm gibi yaygın gelişimsel bozukluklardan biridir. Asperger denmesinin nedeni, Hans Asperger tarafından ilk kez otizimden farklı olarak tanımlanmasıdır. Kısaca tanımlarsak: Yaşıtlarıyla, yaşına uygun ilişki kuramama, beden dilini kullanma, göz göze gelme gibi sözel olmayan iletişime ilişkin sorunlar, toplumsal ya da duygusal karşılıklar verememe, insanlarla ilgilerini ya da başarılarını kendiliğinden paylaşmada zorluklar, basmakalıp bazı davranışlara sıklıkla yapma (parmak şıklatma, el çırpma vb), işlevsel olmayan bazı günlük davranışlara esneklik göstermeden uyma ve belli alanda yoğunlaşmış aşırı ilgi bulgulardır. Bu ilgi, biriktirme (bazı resimler, yazılar) olabileceği gibi, ezberleme şeklinde de olabilir. Örneğin günlük gerekli şeyleri öğrenmede sıkıntı çekerken, tüm araba ya da uçak modellerini, özelliklerini, yıllarını ezberlemek şeklinde görülebilir. Soyut kavramları anlama konusunda sıkıntıları vardır. Fıkraların gülünecek yerlerini algılamama, atasözlerini oldukları gibi anlamlandırma görülebilir. Otistiklerden daha çok fonksiyonu başarırlar. Sanki sosyal alandaki kuralları ve yöntemleri kavrayamazlar. Ne konuşulur, ne konuşulmaz, kimlerin yanında nasıl davranılır gibi küçük yaşlarda öğretilen sosyal kuralları hiç bilmiyormuş gibi davranabilirler. Asperger, erişkin dönemde de iletişim ve sosyalleşme problemi devam eder. Tedavide çocuğun zorlandığı alanlar ele alınarak, uygun eğitim ve öneriler yapılır. Sıklıkla birlikte görülen başka sorunlar çıktığında, onlara yönelik ilaç kullanılır. Asperger sendromu ya da otistik bozukluğu olanlar yaşadıkları iletişim zorlukları nedeniyle hırçınlık ya da bağırma,itme,vurma gibi saldırgan davranışlar gösterebilir. Ama özellikle planlı bir şekilde, okul olayında olduğu gibi bir katliamı planlamak ve uygulamak hastalığın doğası ile bağdaşmaz. Bu tür olaylar açısından diğer akranlarından asla daha tehlikeli değillerdir. İnsanların bir neden arama çabaları her zamanki gibi en kolay ve rahatlatıcı görünen farklı olana, özellikle psikiyatrik bir hastalık tanısı alana yöneldi. Daha önce de söylediğim gibi, nedeni bulabilmiş olmanın getireceği rahatlık uğruna zaten birçok zorlukla uğraşmak zorunda olan çocuklar ve aileleri önemsenmedi. Bu tür haberlerde özellikle dikkatli olmak etik ve ahlaki açıdan önemlidir. Ayrıca unutmayalım ki bilmediğimiz bir soruna bağlamak olayı çözmediği gibi, gerçek nedeni gözden kaçırmamıza ve benzer olayların yeniden yaşanmasına neden olabilir. Herkese mutlu, sağlıklı ve sağduyulu bir 2013 diliyorum.
