1908 Halep Salnamesi'ne göre Kahramanmaraş merkezinde 4 Ermeni, 3 Protestan, 2 Katolik, 1 Latin kilisesi ve 15 Hıristiyan mektebi, 6 kilise, 2 manastır, 1 gayri Müslim rüştiye ile 5 iptidai mektebi; Elbistan'da 3 kilise, Göksun'da 1 Ermeni kilisesi ile 4 Protestan mektebi vardı.
Özgürlüğe ve hoşgörüye bakın.
Peki ya nüfus?
Maraş'ta 46 bin 557 Müslüman, 11 bin 180 Ermeni, 3567'si Katolik olmak üzere toplam 67974 kişi yaşıyordu.
Ne zaman?
1908 yıllarında…
Osmanlı idaresi altında çok geniş din hürriyetinden istifade eden bu Ermeniler, 1453-1909 tarihleri arasında mutlu ve imtiyazlı biçimde yaşadılar.
Ama nankör, maceraperest, hayalci, iki yüzlü, ırkçı, hilekar, isyancı, yalancı, kurnaz, inatçı, fırsatçı, menfaati için her şeyi yapan, Türk ve İslam düşmanı olan Ermeniler, zaman zaman isyan ettiler.
Rusya, Amerika ve Avrupa'nın Osmanlı Devleti aleyhinde yaptıkları siyasi propagandaların etkisi altında kalan Anadolu'daki Ermeniler, değişik yer ve tarihlerde birçok ayaklanma başlattı.
İsyan için dağa çıkan Ermeni eşkıyası, Müslüman köylerinde barınamıyordu fakat Müslüman olmayan köylerden destek buluyordu.
Ermeni eşkıyası sarp arazilerde gizleniyor ve çevredeki Müslüman köylerde cinayet işledikten ve halkı soyduktan sonra tekrar kayboluyordu.
***
Maraş'taki Ermeniler 1862 tarihinden itibaren isyana başladı.
Onlar Rus, Fransız, İngiliz ve ABD çıkarlarına hizmet etti hep.
1. Dünya Savaşı sırasında dış güçlerin teşvikiyle Osmanlı Devleti'ne karşı isyan ettiler.
Çanakkale cephesinin devam ettiği kritik günlerde Türk askerini arkadan vurdular.
İtilaf Devletleri'nin işini kolaylaştırmak için Türk halkına düşmanca davrandılar.
Çeteleri desteklediler.
Sonunda isyancı Ermeniler 1915'ten itibaren de tehcire tabi tutuldular.
Soykırım diye yırtındıkları işte budur.
Buna karşın Maraşlıların kahramanlıkları dillere destandır…
Edeler Ermenilerle az mücadele etmedi…
Bugün o kutlu mücadelenin 97'nci yıldönümü.
***
Nazım Hikmet, Kuvayi Milliye Destanı'nda Karayılan'ı ve Maraş'ı bir başka anlatır.
"Adana, Antep, Urfa, Maraş düşmüş dövüşüyordu...
Ateşi ve ihaneti gördük.
Ve kanlı bankerler pazarında memleketi Alaman'a satanlar, yan gelip ölülerin üzerinde yatanlar, uçurumlar, yamaçlar, dağlar kıyasıya ve Seyhan ve Ceyhan ve kara gözlü Yürük kızı, gördü mavi üniformalı Fransız'ı.
Ve devam ettik ateşi ve ihaneti görmekte."
31 Ekim 1919'da yaşanan Sütçü İmam Olayı.
Ermeni-Fransız Lejyon askerleri, Uzunoluk Hamamı'ndan çıkan peçeli Türk kadınlarına el uzatmaları sonucunda Çakmakçı Sait'i yaraladı.
Sütçü İmam da buna karşılık verdi.
Ermeni-Fransız lejyonerlere kurşun yağdırdı.
***
Kahramanmaraş kurtuluş mücadelesini bugüne taşıdı.
Ekonomideki başarısıyla, dostluğuyla bir başka güzeldir Maraş…
Güzel insanların şehridir Maraş.
Adam gibi adamdır Belediye Başkanı Fatih Mehmet Erkoç.
97 yıl önce atalarının 'kahraman' yaptığı Maraş, bugün Edeler'in sevdasıyla istikbale yürüyor.
Erkoç gibi isimler geleceğini inşa ediyor Kahramanmaraş'ın…
İstiklalini kurtaran kahraman kent, istikbaline de emin adımlarla yürüyor 97 yıldır…
